'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 120

‘zelfcritiek der physica’

Sizoo analyseerde de situatie aldus: Tot een bezinning op haar eigen grondslagen werd [de fysica] weliswaar in hoofdzaak door experimenteele feiten gedwongen, maar deze bezinning stelde tevens een reeks van natuurphilosophische problemen aan de orde, die tot een herleving van de belangstelling in de philosophie sterk hebben bijgedragen. Deze belangstelling richt zich zoowel tot de kentheorie der natuurwetenschap als tot de algemeene conclusies, die uit den huidigen stand der natuurwetenschap mogen worden getrokken ten aanzien van vragen van levens- en wereldbeschouwing.

Deze brede aandacht voor wijsgerige vragen, die gepaard ging met kritiek op de materialistische wereldbeschouwing, werd door Sizoo met blijdschap begroet, maar hij waarschuwde meteen voor een valkuil. Het eigen karakter van de natuurkunde moest niet miskend worden: ‘Een christelijke natuurphilosophie zal een reductie van het physische, een herleiding van stof tot geest evenmin kunnen aanvaarden, als zij ooit uit de hand der materialistische philosophie de omgekeerde reductie heeft aanvaard.’60

‘causaliteit en waarschijnlijkheid in de nieuwere physica’ Sizoo was in deze tijd niet de enige fysicus met wijsgerige belangstelling. Een van de onderwerpen die werden besproken en waarover ook Sizoo zich heeft uitgelaten, was ‘causaliteit’.61 Dit onderwerp had raakvlakken met Sizoo’s eigen onderzoeksgebied en bovendien had Sizoo de overtuiging, dat dit ‘voor den physicus thans brandende vraagstuk’ consequenties had die veel verder reikten dan het eigen vakgebied.62 In de natuurkunde was het causaliteitsprincipe lange tijd als de onmisbare grondslag van het onderzoek van de natuur gezien. Het had daarbij een specifieke, deterministische vorm aangenomen, die als volgt kan worden omschreven: wanneer de toestand van een fysisch systeem op een zeker tijdstip nauwkeurig en volledig bekend is, kan uit de wetten van het systeem met absolute zekerheid en volkomen nauwkeurigheid worden besloten, welke toestanden het systeem in de loop van de tijd nog zal aannemen of in het verleden aangenomen

119

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen