Omvang en invloed der Zuid-Nederlandsche immigratie van het laatste kwart der 16e eeuw - pagina 12

10

OMVANG E N I N V L O E D DER Z Ü I D - N E D . IMMIGRATIE.

gratie te zeggen. Bezwaarlijker echter wordt het wanneer ik nu een stap verder tracht te gaan en poog tot het becijferen van getallen tc komen. Met name wanneer de taxatie der bewe­ ging in haar geheel in het geding komt. De in dat opzicht door de litteratuur geboden ramingen heb­ ben m. i. niet veel waarde. Hofstede de Groot spreke van drie honderd duizend menschen ) , Eggen make gewag van onge­ veer een honderd vijf en twintig duizend-tal ), Pirenne, omge­ keerd, ook al noemt hij geen bepaalde cijfers, toone neiging tot een vrij lage taxatie, waar hij de immigratie wel zeer gewichtig in qualiteit, maar niet in quantiteit n o e m t ) , elk dier meeningen slaat er toch feitelijk maar zóózeer een slag naar, dat ik hun over­ tuigende kracht onmogelijk anders dan zeer gering kan noemen. Intusschen: la critique est aisée, mais 1'art est difficile. Een methode te vinden, die betrouwbaarder resultaten biedt, is werkelijk uiterst moeilijk. Haast op elk punt van den weg im­ mers doen zich niet uit te schakelen factoren op, die ons dwin­ gen eigenlijke berekening te laten varen en min of meer een sprong te maken. Om daarvan één voorbeeld te noemen: een oogenblik heb ik gedacht, dat het mogelijk zou wezen van het gebied der willekeurige schatting op den vasten grond te gera­ ken door vergelijking van de getallen, die in zake de ontrui­ ming van de Zuidelijke Nederlanden worden genoemd, met de hier en daar verspreide opgaven omtrent de bevolkingsver­ meerdering der, door de immigratie versterkte steden. Welis­ waar taxeerde men er, vooral als groote getallen in het spel kwamen, oudtijds gewoonlijk — naar Hans Delbriick in de Preuszische Jahrbücher eens heeft aangetoond — zóó lustig op los, dat zelfs met de meeste beslistheid gedane opgaven beginl

2

s

>) C. P. H O F S T E D E , Honderd jaren uil de geschiedenis der Hervorming (Leiden) bldz. 367. Deze opgave zal wel ontleend zijn aan Le protestantisme Belge, vgl. A. CH. J . VAN MAASDIJK, De oorzaken van den ondergang der Hervorming in België (Utr. 1865) bldz. 149, n. 2. *) H. PIRENNE, op cit., p. 338 stelt ten onrechte Eggens taxatie op lOOauizend. Op bldz. 10, waarnaar hij verwijst, wordt dit getal in verband met de vlucht tijdens Alva genoemd, niet ten opzichte van de door Parma veroorzaakte. Over de laatste spreekt Eggen bldz. 211. 3

)

H.

P I R E N N E , op.

cü.,

p.

338.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen