1913-1914 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 11

3

Immers KANT heeft ons geleerd, dat causaliteit de noodzakelijke voorwaarde is voor de objectiveering begrip.

•*

•"

van de opeenvolging der gegeven verschijnselen. ') Causaliteitsbeginsel is de denkvorm, evenals de begrippen ruimte en tijd aanschouwingsvormen zijn. Geen natuurphilosophie kan dus worden verkregen zonder causaliteitsbegrip. Dit omvat de voorwaarden, waaraan twee willekeurige verschijnselen moeten voldoen, wil men besluiten, dat het eene de oorzaak is van het andere. Deze voorwaarden zijn o.a. door HUME als onderdeden van het causaliteitsprincipe nader omschreven, waardoor men vaak HuME (misschien niet geheel juist) de ontdekker van het causaliteitsprobleem noemt (HEYMANS I.e.) Hij merkte op, dat wij bij de verwerking van onze zintuigelijke ervaringen herhaaldelijk geliruik maken van het begrip „veroorzaken" of „bewerken". Het is echter niet de waargenomen opeenvolging, noch de herhaling van een regelmatige successie, die ons doet besluiten, dat het nakomende aan een werking van het voorafgaande is toe te schrijven. De regelmatige samenhang der dingen is slechts vaak aanleiding om de waargenomen successie ais een oorzakelijken samenhang op te vatten. Dit gebeurt nu alleen, wanneer de opeenvolgende verschijnselen aan bepaalde voorwaarden voldoen. De opeenvolging in den tijd moet zonder tusschentijd geschieden en dit moet, volgens HUME, gepaard gaan met een contigiuiteit of aanraking in de ruimte. „Nothing can operate in a time or space, which, is ever so little removed from those of its existence". Maar wanneer aan deze voorwaarden is voldaan door zekere verschijnselen, zeggen wij over de causale beïnvloeding toch nog meer en wel veel, dat we niet in de verschijnselen hebben waar') Het is bijna onbegrijpelijk, hoe er toch nog vaak pogingen worden gedaan om het causaliteitsbegrip te elimineeren. Zoo heeft VERWORN een geschrift uitgegeven „Kausale und Konditionale Weltanschauung", JENA QuSTAF FISCHER 1912, 46 S.) waarin hij betoogt, dat men „die Kausalitat absetzen müsste, um sie durch Konditionalitat zu ersetzen". Op dit geschrift werd door W. Roux een uitmuntend antwoord gegeven onder den titel „Uber Kausale und Konditionale Weltanschauung und deren Stellung zur Entwicklungsmechanik". (Leipzig, W. ENGELMANN 1913. 66 S.) Ook zie men: D. voN HANSEMANN, Uber das Konditionale Denken in der Medicin und seine Bedeutung für die Praxis. (Berlin 1913). Wat men conditiën noemt, zou men met LIEBMANN occasiae occasionales kunnen noemen, tegenover de occasio efficiens. Overigens is er in het conditioneele denken niets nieuws, daar de methoden, door MILL toegepast, reeds de meerdere oorzaken aan het licht doen komen, welke voor hec tot stand komen van een verschijnsel noodig zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen