GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

1913-1914 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 13

2 minuten leestijd Arcering uitzetten

5

held van de oudste tijden af voor velen behouden. Was dit determinisme eenmaal de kern van de materialistische dogmatische wereldhypothese, nu deze voor onzen tijd overwonnen kan genoemd worden, openbaart het determinisme zich toch ook in het psychisch-monisme, de theorie, welke op het oogenblik meer en meer aanhangers wint en in verbreiding in wijsgeerige kringen het dualisme dreigt voorbij te streven. Het blijkt echter, dat het determinisme volstrekt niet met dwingende noodzakelijkheid uit het causaliteitsbeginsel af te leiden is, maar zijn ontstaan te danken heeft aan een algeheele objectiveering van de noodzakelijkheid, waarmede men veronderstelt, dat de verschijnselen uit elkaar voortvloeien. Het determinisme heeft echter een totaal andere beteekenis in het systeem van het psychisch-monisme, dan dit vroeger bij het materialisme het geval was. Zooals HEYMANS ^) uiteenzet, houden de natuurwetenschappelijke theorieën voor het materialisme de geheele waarheid in of tenminste de op het oogenblik zoo groot mogelijke benadering daaraan „für den psychischen Monismus dagegen beziehen sie sich bloss auf eine besondere und relativ zufallige, durch unsre sinnliche Organisation mitbestimmte Abspiegelung der eigentlichen Wirklichkeit, welche diese Wirklichkeit zwar vertreten kann, aber nicht abbildet. Für ihn ist also auch die Naturgesetzlichkeit, sowohl die empirisch gegebene, wie die hypothetisch hinzugedachte, eine blosse Abspiegelung der psychischen Kausalitat, diese ist nicht von jener, sondern umgekehrt jene von dieser abhangig zu denken". We zien hier het oorzakelijk verband voor de psychische verschijnselen algeldig gedacht, de natuurwetten slechts als schijnbaar opgevat. Al deze feiten en nog vele analoge, welke men daarbij zou kunnen voegen, wijzen erop, dat, wil men zich eenige klaarheid verschaffen omtrent ons standpunt inzake hetcausaliteitsbegripende causaliteit in de natuur, we genoodzaakt zullen zijn de verschillende onderdeden van het causaliteitsbeginsel nader te beschouwen. Vóór alles beschouwen we den tijdelijken samenhang IJ eijke ^^^ oorzaak en gevolg wat nader. Volgens HUME is aanraking.

o

o

o

er tijdelijke prioriteit van de oorzaak en hoewel dit ') HEYMANS. 1912, S 267.

In Sachen des psychischen Monismus Zeltschr. f. Psychol.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1914

Orgaan CVNG Geloof en Wetenschap | 178 Pagina's

1913-1914 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 13

Bekijk de hele uitgave van donderdag 1 januari 1914

Orgaan CVNG Geloof en Wetenschap | 178 Pagina's