1918 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 72

64

•soon volledig in te deelen in zulke, die aan hun ik kant en zulke die aan hun lichamelijken kant behooren. Wat zijn de praestaties van den teekenaar of van een anderen schepper van werk ? Zonder twijfel akte maar geen physische en geen psychische, doch neutrale akte. Het doel, het te scheppen werk, wordt verkregen door een onoplosbaar in elkaar geweven systeem van psychische verschijnselen en motorische processen, in dit systeem heeft iedet lid zijn plaats en zijn verband met de andere onder het leidend gezichtspunt van het eene doel, waarop de scheppende persoon ingesteld is ; daarom is trots het heterogene phaenomenale der leden de daad een einheitliche, een „neutrale". Wat zijn temperament en karakter? Zonder twijfel disposities. Maar zijn het zuiver psychische disposities ? Bij het temperament behoort niet alleen een zekere dynamiek der gemoedsgebeurtenissen, maar ook een der lichamelijke bewegingen, bij het karakter niet alleen het voorhanden zijn van zeker strevings „erlebnisse", maar ook de wijze van hun verwerkelijking door daden. In het begrip der psychophysische neutraliteit ligt, volgens STERN, meer en anders dan in dat van het psychophysisch parallelisme. Want we krijgen nu positieve bepalingen over dat, wat zoowel aan het psychische als aan het physische ten grondslag ligt. Tegenover het psychisch geheugen kwam in 't physische de mneme, vermoedelijk zijn het hier niet alleen correspondeerende disposities, maar is het een en hetzelfde „neutrale" vermogen van den persoon, van het vroegere verworvene gebruik te maken, even gelijk of hetgeen verworven is in psychische verschijnselen of in physische „Verhaltungsweisen" bestond. Neutraal zijn de hoofdvormen der akte: de reaktie en de spontane aktie. Een afweerreactie bv. heeft als doelmatig antwoord op een bedreiging van het persoonlijk deelsysteem hare „einheitliche" beteekenis; secundair is het echter, of zij in 't psychisch verschijnsel van het onlustgevoel en der negatieve wilsbeslissing, of wel of zij zich in den physischen vorm van de vluchtbeweging of van het wegstooten uit. „Neutraal" zijn verder de begrippen voor de hoofdvormen der disposities als: aanleggen en eigenschappen, richtings- en „Rüstung"sdisposities, aanpassings — oefenings — nabootsingsvermogen enz., wel is waar begrippen, die alle door en door van teleologischen aard zijn, maar dat is niet, zooals bijna alle wetenschap en ook de psychologische tot

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen