1918 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 52

44

Nu leidde deze onderscheiding die een uitvloeisel is van de atomistische hypothesen tot de wetenschappelijke verplichting, om de wetten, die men kende voor de macroscopische toestanden af te leiden uit de wetten, die men voor de microscopische toestanden aannam, in verband met genoemde atomistische hypothesen. Noemen wij met Prof. KOHNSTAMM de laatste wetten fundamenteele ; de eerste daarentegen, die voor de macroscopische toestanden gelden, empirische, een benaming, die ik afwisselend zal gebruiken met „macroscopische" wetten. Het streven der natuurkundigen nu is er op gericht de empirische wetten af te leiden uit een zoo klein mogelijk aantal fundamenteele. De wetten van BOYLE en GAY-LUSSAC en die van VAN DER WAALS moeten worden verklaard uit de onderstelling, dat een gas uit regelloos door elkander vliegende moleculen bestaat en uit de wetten der botsing. Evenzoo de diffusie, de warmtegeleiding enz. Dat de „fundamenteele wetten" meestal ontleend zijn aan de mechanica der zichtbare lichamen is eene bijzonderheid, die, hoewel op zichzelve belangrijk, in dit verband niet ter zake doet. Met ijver toog men aan den arbeid en groot waren de resultaten. Allerlei wetten lieten zich met meer of minder moeite afleiden, de eenvoudige gaswetten, zooals die van BOYLE en GAYLUSSAC die ik zooeven noemde, boden al zeer weinig weerstand en uit de gemaakte onderstellingen kon men al heel wat afleiden omtrent het verband tusschen gas-vormigen en vloeibaren toestand, zooals o.a. de beroemde onderzoekingen van VAN DER WAALS over de continuïteit van beide toestanden bewezen. Op het gebied van diffusie, van warmtegeleiding en wrijving kwamen CLAUSIUS, MAXWELL e.a. tot belangrijke resultaten. Maar in ééne richting liep men vast, n.l. daar, waar het gold de entropiewet af te leiden, die zegt, dat de entropie van een afgesloten stelsel niet kan afnemen. Deze allerbelangrijkste wet, die zich uitlaat over de richting van het natuurgebeuren, die een scherpere formuleering is voor het feit der onomkeerbaarheid van vele natuurprocessen, trachtte BOLZMANN ook af te leiden uit de hypothese over de hoedanigheden en werkingen der atomen en de mechanische wetten en meende daarin geslaagd te zijn. Maar de bedenkingen en bezwaren bleven niet uit en leidden tot levendige controversen, die de oorzaak werden van nadere ontleding van de gevolgde methoden. De grondslagen, waarop de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen