1920 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 61

55 't gezichtspunt der relatie : den categorischen, den hypothetischen en den disjunctieven vorm. Daaruit leidt hij de drie relatiecategorieën af: subsantialiteit, causaliteit en wisselwerking. Maar nu bestaat er nog een volledig conjunctief oordeel,'t definieerend oordeel. Uit dezen oordeelsvorm, die bij KANT onthreekt, is 't logisch moment en dus de categorie der individualiteit te deduceeren. DRIESCH bestrijdt hier dus het Kantianisme met z'n eigen wapenen. — Daaraan voegt hij nog toe, dat uit de verbinding van categorieën met evenveel recht als 't saamgesteld vormbegrip „causaliteitsquantum" dat van de „individualiteitscausaüteit" is af te leiden. B. De mogelijke soorten van causaliteit. „Worden" in de natuur causaal opvatten beteekent: dit „worden" in analogie met 't consequentie-hQgnp van de zuivere logica opvatten, 't „Grondgevolg" in de logica wordt in de natuurwetenschap „oorzaakwerking". Na deze definitie geeft hij twee stellingen : Stelling I. De conclusie richt zich steeds naar 't zwakker deel der sluilrede, d. w. z. wat de quantiteit betreft naar den minor. De conclusie bevat niet meer dan de grond. Zoo ook om de anologie met 't consequentiebegrip vast te houden, in de natuurlogica. De graad der menigvuldigheid kan niet vanzelf hoog^r worden. Stelling II. Om de oorzaak te weten te komen, moet men de Hier-Nu-Zoo-Dafa in twee opeenvolgende toestanden vergelijken. Is er verhooging van menigvuldigheid, dan moet men noodwendig een oorzaak onderstellen. Daaruit vloeien nu verschillende mogelijkheden voort. la. Wanneer de enkele momenten van de ruimtelijke verandering (beweging) B - ^ C alle afzonderlijk belrokken kunnen worden op (beweging) A->-B, dan is voor die ruimtelijke verandering de voldoende grond in de beweging A->-B gegeven. Ib. De menigvuldigheid van 't systeem is van hooger graad dan vroeger: men moet een oorzaak (ruimlelijk) buiten 't systeem zoeken voor de niet uit den vroegcren toestand verklaarbare momenten. 2. Stel: 'n sysieem bestaat eerst uit a, dan uit a -j- n atomen en stel: we weten, dat geen atoom de grenzen van 't systeem heeft overschreden. Dan vergt stelling I, dat we atoomscheppende causaliteit aanvaarden. 3. Stel: 'n systeem gaat van rust over tot beweging en stel: we weten, dat geen ruimtelijke verandering (beweging) van buiten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen