1920 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 68

62

blijkt uit de gelijkstelling: definitie-oordeel is 't vo//eü?/'g--conjunctieve oordeel. Maar nu behoort de vraag gesteld: Kan men dezen oordeelsvorm rangschikken naast den categorischen hypothetischen en disjunctieven? Dat schijnt totaal onmogelijk. Want de conjunctie is 't omgekeerde van de disjunctie. Volgt men nu in de natuurlogica der biologie KANT op den voet, dan krijgt men 't volgende: in den disjunctieven oordeelsvorm laat zich als 't logisch moment de categorie van de wisselwerking postuleeren; maar de individualiteit gaat niet op in de gemeenschap of wisselwerking der leden : ze eischt een saamvatting van die leden in den vorm van de substantie, maar ook een afronding tegenover wat niet tot haar behoort, n.l. de andere dingen aan welke ook individualiteit wordt toegekend. Individualiteit onderstelt dus: substantialiteit, eenheid en wisselwerking. Ze is dus een drieledig saamgestelde categorie: ze sluit in : de relatie van substantie en accidentie, de quantitatieve bepaling als eenheid tegenover de veelheid en wisselwerking der leden. Ze is wel rechtmatig, maar verschilt in drieërlei opzicht van het causaliteitsquantum. a. Terwijl we in causaliteits-quantum een combinatie van twee vormen ') zien, vinden we in de individualiteits-causaliteit er een van vier. Maar bovendien staan die vier niet gelijk: ze treden niet tegelijk in combinatie met elkander; eerst gaan substantie, eenheid en wisselwerking in de verbinding tot individualiteit ( = geheelheid) in, daarna komt bij deze verbinding nog de causaliteit als tweede lid. Individualiteits-causaliteit is dus een verbinding van twee bestanddeelen : 't eerste is de drieledig-saamgestelde categorie van de individualiteit, 't tweede de causaliteit. Om de niet-gelijktijdigheid (in logischen zin) van deze verbindingen aan te geven, noern 'k haar: categorie-combinatie van den tweeden graad: Causaliteits-quantum is daarentegen een (categorie-groep) combinatie van den eersten graad. b. We spraken bij „causaliteits-quantum" van een categoriegroep-com.bmdi\\ van den eersten graad en wilden daardoor niet slechts doen uitkomen dat hier maar twee factoren zijn die tegelijkertijd in de verbinding ingaan, maar ook dat die twee factoren niet beide categorieën zijn. „Causaliteit" is dat wel, waar ') Waarom hier „vorm" wordt gebruikt en niet „categorie" vindt men üi.diT b) opgehelderd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen