1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 177

167 F^xcurs. 1, De beteekenis van E i n s t e i n's werk voor de begripmatige bepaling van den tijdsmaatstaf. Zoowel bii dit deel als bij bet volgende van dezen excurs dient het geheel van E i n s t e i n's beweringen helder onderscheiden van de daarin houdbare kern. Dat de beroemde physicus zelf daartoe heel wat rekent, wat er bij nadere bezinning allerminst toe behoort, mag wel uitdrukkelijk, worden vastgelegd. Dat een ohysicometer in deze qualiteit niets kan beweren over absolute tijd en gelijktijdigheid — hij heeft slechts te doen met tijdsgelijkheid — spreekt reeds vanzelf. Dit niet ingezisn te hebben is bij den huidigen verwarden stand van zaken in de kentheorie hem nauwelijks euvel te duiden. Reeds ernstiger is z'n ,,methode" voorstellen en denken ieder oogenblik te verwarren: zoo wil hij z'n voorbeelden tot scherping der begrippen telkens ontleenen aan de wereld der waarneming en komt dan niet zelden aandragen met — onwaarneembaarheden. Dat b.v. 'n klok 'n mechanisch instrument is, welks gebruik berust op de aanvaarding van 'n algemeenen regel over de neriodiciteit der beweging (bij gelijke periodieke bewegingen zijn de onderdeelen van beide ook gelijk], biedt er niet den minsten groond voor om te komen tot de voorstelling, dat twee klokken met verschillende systemen medebewegend, bij latere confrontatie van elkander af zouden wiiken. Bedoeld is de verbinding van een denk-exoeriment met een dubbele meting. Het rfcn.'ï-experimert is dit: 'n klok met de snelheid a loonend in 't svsteem A en deze snelheid behoudend in een ten opzichte van C langzamer dan A bewegend systeem B. laat tijdens dezelfde beweging van systeem C ten opzichte van systeem D eenzelfde aantal malen den grooten wijzer rondgaan in systeem A als in B. De dubbele meting ligt nu verder in deze onderstelling: iemand die de beweging van C ten onzichte van D in systeem B waarneemt, zal daarvan een lani^zamer indruk ontvangen en dus indien hü e?r nndere klok zal laten loopen overeenkomstig dien indruk verschil opmerken tusschen beide kinkken. Dat is echter iets anders dan ,,medebewegen" van één klok met twee systemen. Ware dit vanzelf, zonder verkorting van den slinger mo.^elijk. dan hield met de rnogelijkheid van tijdsduurmeting die van alle meting op. Niet minder verwarrend is het gebruik van denzelfden term in drie beteekenissen, terwijl het er juist om gaat deze uiteen te houden. Bekend is de term ,constantie der lichtsnelheid". Daaronder verstaat hij ten eerste de oenodic'teit der lichtsne'heid, ten tweede bet berekende snelbeidsquantum, dat verschilt naar bet systeem waarop het betrokken is en dus noch constant, noch ,,hetzelfde" is en ten derde het feit dat de lichtsnelheid voor den

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen