1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 180

170 een systeem, ten opzichte waarvan da waarnemer rust (of waarmede deze zich beweegt). Voor den physicus hebben deze systemen echter alle hetzelfde recht. Het is dezelfde beweging die loodrecht moet heeten ten opzichte van den vloer van den wagon en die parabolisch moet heeten ten opzichte van de aard-oppervlakte. De psychische onwillekeurige voorkeur maakt hier — in de twee berekeningen van hetzelfde ten opzichte van twee verschillende systemen — plaats voor 'n rekenkundig verschil voortvloeiend uit 'n onderscheid van betrekkingspunt. En bij deze hrekeninè is natuurlijk alle psychisch verschil uitgesloten. Men heeft nu vaak deze gedachte willen illustreeren met voorbeelden, ontleend aan 'n waarnemer op de zon, enz. Veel nut hebben zulke voorbeelden niet,^ wanneer het gaat om toelichting van de practische beteekenis van 't rekening houden met een en ander. Wetenschappelijk belang verkrijgt dit alles, omdat waarnemers op de aarde zich met verschillende snelheid bewegen, zonder zich daarvan bij hun waarneming steeds rekenschap te gever. Het snelst zal met de dagelijksche rotatie van de aarde om haar ,,as" de waarnemer op den aequator zich bewegen, het langzaamst die bij één der polen. Al waarnemend bemerken zij van deze beweging niets. Waarneembaar zou ze alleen zijn aan de po'en en dan nog alleen indien deze as 'n materieele ware' dan immers zou zij bij waarneming zich ten opzichte van de oppervlakte der aarde in andere richting blijken te bewegen dan deze ten opzichte van haar. Zulk een as zou dan immers vergeleken kunnen worden met de staaf in het midden van den draaimolen. Is deze as echter niet materieel, dan is ook daar alle waarneming van draaiing onmogelijk, daar men deze toch moet waarnemen in betrekking tot 'n ander systeem, waarvan slechts vaststaat, dat het ten opzichte van de aarde rust (mede-beweegt] of beweegt. Maar niet alleen de beweging der aarde om haar as ontgaat ons allen; dat is eveneens het geval met het verschil in snelheid van deze beweging op onderscheiden plaatsen der aarde. En toch bestaat dit verschil; zooals n.l. het kind aan den omtrek van den draaimolen sneller wordt bewogen dan dat bij de staaf. De vraag kan nu nauwkeuriger worden gesteld; ,,Ontgaat dit verschil in snelheid ons alleen bij directe waarneming, of ook bij vergelijking der resultaten? Da^ het eerste het geval is volgt reeds uit het feit, dat "bij voortbeweging over een geodaetische lijn van een der polen in de richting van den aequator of omgekeerd, de vermeerdering resp. vermindering van snelheid niet merkbaar is. Toch zou, indien de snelheid waarmee men zich op aarde beweegt zoo hoog kon worden opgevoerd, dat ze iets beteekende ten opzichte van de snelheid der onderscheiden punten op zulk een lijn en

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen