1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 170

l6o En wie nu niet vervalt in psychologisme, maar ernst maakt met de eigen realiteit van den geschapen logos, moet hier eenheid en veelheid wel zien in een verhouding van het identische tot z'n combinaties. Veelheid is er in deze wereld wel, daarbij een groote combinatie der verschillende momenten, maar herhaling van een en hetzelfde moment vindt men hier niet. Zoo vinden we dan dat de verhouding van vergelijken en verklarend denken deze is; Vergeleken kan alles, mits er behalve het subject minstens een tweeheid is. Vergelijking van begrippen is dus 'n bepaald geval van vergelijking, meer niet, Vergelijkin:? is hier mogelijk, wijl er op het terrein der waarheid bij het grijpen van waarheden omtrent twee of meer standen van zaken, éénzelfde moment in beide of meer verbindingen — hier genomen in den passieven zin van voorloopig stabiel genomen combinatie — voorkomt, 'n Wederkeerend moment is in zulke verbindingen het allen gemeene, maar het is tegelijk het idente. Ook voor de natuurwetenschap geldt dit alles en straks zal het noodig blijken, aan 't hier gevondene te herinneren. Doch ook hier ligt nog geen prae voor haar. Want daar dit vergelijken vd en op grond van het begrijpen evengoed als dit begrijpen zelf in alle wetenschappen mogelijk is — alle methoden stemmen immers formeel overeen en worden slechts door hare gezichtsvelden tot eigensoortig optreden genoopt — is het onmogelijk met R i c k e r t de onderlinge verhouding van natuur- en geschiedeniswetenschap mede te typeeren door de termen algemeen en bijzonder. Reeds de poging dit verschil te herleiden van een in gezichtsveld tot een in methoden is als formalistisch te wraken Maar bovendien is geheel verwerpelijk de oplossing binnen dit kader: „Die Wirklichkeit wird Natur, wenn wir sie betrachten mit Rücksicht aut das All^emeine, sie wird Geschichte, wenn wir sie betrachten mit Rücksicht auf das Besondere und Individuelle" MDe physica heeft als alle wetenschappen met begrippen van het concrete van doen. En de bij de route der compliceering ') H. R i c i k e r t , Kulturwisscnsohaft und Naturwisscnsoliaft', TübinRcn, .1. C. B. Mohr, 1915, ps. 60. De cursivcerinK is de weergave van 'de spatieering; bij R.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen