1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 166

156 systeem van begrippen op begrippen omtrent de physis gebouwd. M.a.w, in de eerste uitdrukking duidt ruimte inderdaad de ruimte-kast aan, in de tweede het energie-metingssysteem. Om dus de verhouding van mathesis en physica scherp te zien, moet men beginnen de ruimte en tijd resp. te vervangen door ruimte- en tijd-maatstaf. Zoo valt de vraag eerst met zin te stellen: welke is de verhouding tusschen de begripsvorming der physica en de meting in haar gezichtsveld toegepast? Intusschen, deze vraag is 'n ingewikkelde, daar ,,meting" iets zeer gecompliceerds is. Daar meten een vorm van vergelijken is, kunnen we dus beter spreken van ,,metend vergelijken". Bestaat de vereenzelviging van meten en verklarend begrijpen in de physica nu terecht, dan vermoeden we, dat de juiste weg zal zijn eerst eens te onderzoeken de verhouding van begrijpen en vergelijken in het algemeen (a), daarna die van begrijpen en metend vergelijken in het bijzonder (b]. Ook al zal straks blijken, dat deze weg niet de juiste is, toch zullen we zoo voortschrijdend veel vinden wat voor het juiste inzicht in de natuurwet van belang is en dat is een neven-resultaat dat — gelet op de aanleiding tot het schrijven van dit artikel — allerminst valt te versmaden. a. De verhouding van beiirijpend verklaren en vergelijken. Wat heeft begrijpen met vergelijken te maken? Analyseeren we daartoe eerst het vergelijken. Vergelijken onderstelt behalve het subject dat vergelijkt, minstens twee die worden vergeleken. Vergelijken is het toepassen van het princioium identitatis op minstens twee verschillenden. Het resultaat is dan, dat ze in 't ééne opzicht gelijk, in 't andere ongelijk zijn. Het is echter ook mogelijk, dat beide differentieeringen zijn van één: het gelijke stuk is dan beiden gemeen, het ongelijke is beiden afzonderlijk eigen: dat is het bijzondere van beide. Zijn er meer dan twee differentieeringen, dan is het gedeelte dat allen gemeen is het algemcene, In onderscheiding van het gelijke is dus het algemeene het idente. Nu is vergelijking bij alles mogelijk: bij klanken zoo goed als bij woorden, zoowel bij volzinnen als bij oordeelen, niet alleen bij 't zichtbare, maar ook bij 't onzichtbare. Ook bij groepen van

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen