1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 63

55 king van de omgeving (de buitenwereld, het absolute medium) op het organisme, en de reactie daaropvolgend. Maar 't is eenvoudig onmogelijk op deze wijze — ook zelfs niet met behulp der psychologie — de kennis en haar tot stand komen te verklaren; immers : dit alles — 't lichaam en de ziel van alle schepselen incluis — behoort tot het iets waarover 't in 'n waarheid gaat, 2.

De e e r s t e

verbinding.

a. Waarheid in bezit van 't subject der kennis (of kennend subject) is kennis. Dit „tot bezit worden" is voor de waarheid in zekeren zin bijkomstig: het verandert aan haar niets. Voor het subject dat kennen wil is dit ,,tot bezit worden" der waarheid uitteraard van 't grootste belang. Het doorloopt daarbij e^n historisch proces, dat van het ,,geraken tot kennis". b. Dit heeft op twee manieren plaats. Waarheid kan worden verkregen en verworven. Religie en paedagogie leveren talloos veel voorbeelden van door mededeeling van anderen verkregen waarheden. De wetenschap daarentegen als bedrijf onderstelt het verwerven van waarheden, het denken. Niet alle kennen onderstelt dus danken. Wetenschappelijke kennis daarentegen is steeds een kennen na en op grond van denken. c. Denken en kennen zijn functies van het profetisch ambt van den mensch. Dat ambt onderstelt dat iemand er mee bekleed wordt, er in optreedt. En bij dat optreden zal hij sluimerende gaven ontplooien. Maar nimmer zijn denken en kennen zelf zulke potentieele gaven of actualiseeringen van deze. d. Vandaar dat denken nóch kennen immanent-psychisch zijn. Ze onderstellen een actief subject, maar steeds in verbinding met 'n waarheid omtrent iets. e. Hier juist zijn denken 2n kennen te onderscheiden van 't ,,grijpen" in 't gewone leven. Een voorbeeld: Op m'n tafel ligt m'n horloge; ik zie dat het tijd wordt op te houden met schrijven; ik neem het horloge in de hand en stop het in de zak van m'n vest. Maar wanneer ik over dat horloge denk en 't wil leeren kennen, ,,grijp" ik slechts waarheden in welke het over dat horloge gaat. f. Hier van het subject als ,,vorm" en van de waarheid als ,.inhoud" te spreken gaat evenmin op als een landeigenaar ,,vorm" •en het ,,landgoed" z'n inhoud te noemen. Beide staan in de bezits-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen