1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 164

1 154 eener arithmetische „grootte"), B. De verwarring metiné-

relatie

op

nicZ-arithmetisch

van be^ripsvorminè

terrein

(de

in de physica

met

Inleiding. Niet zelden ontleent de tendenz aan de physica een prae boven andere wetenschappen toe te kennen haar scherpsten prikkel aan het oude rationalisme. Dit steunt op verschillende gronden. Allereerst draagt het rationalisme het logische gezichtsveld in het subject in, dat, verbonden met den vorm der inhoudlooze waarheid, = ratio wordt. Op grond van de verwarring van kentheoretisch gezichtsveld en het zintuigelijk waarneembare, meent men — daar het getal in het laatste niet voorkomt — het recht te hebben de wetssfeer der getallen, die voor de kennis tot een gezichtsveld wordt, te loochenen. Dus wordt het getal naar het subject overgebracht. Het heet dus ,,rationeel" opgebouwd. Zoo naar het subject verplaatst heet de getallenwereld ten grondslag te liggen aan alle kennen, zoodat een wetenschap rationeeler mag heeten naarmate ze dichter bij de arithmetiek ,,ligt". Zoo spreekt men gaarne van een arithmetiseering der geometrie, een geometriseering der physica, enz. Nu moet ik me beperken en kan dus thans niet op alle quaesties, hiermee samenhangend, ingaan, In verband met de physica bepaal ik me dus tot de bespreking van één der consequenties van het mathematisch universalisme: want dat is toch het wezen der bewering, dat de physica opgaat in geometrie. Immers het getal heet het minimum van Gegenstandlichkeit te bezitten; daarop volgen, er op gebouwd door de methode, ruimte en tijd daarop weer de beweging, met telkens meer ,,Gegenstandlichkeit", Nu is deze leer van minimale en groeiende ,,Gegenstandlichkeit", vooral door L a s k ter redding van het Freiburgsch idealisme ingevoerd, beslist te verwerpen. Getal moge la^sr geordende „Gegenstand" zijn dan energie, ze zijn, ondanks dit verschil in orde, beide evenzeer „Gegenstand". Dit ,,Gegenstand"-zijn laat geen gradueel verschil toe, In de tweede plaats; ruimte- en tijd§yoors/e//injg zijn inderdaad

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen