1928 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 42

40 verwerkt kunnen worden, is een axioma ^), waarmee de natuurwetenschap staat en valt. Zonder geloof in de juistheid van de wetten der logica is iedere redeneering zinloos. De meeste te boek gestelde resultaten kan de onderzoeker niet verifieeren door eigen waarneming, maar moet hij aannemen op gezag van anderen. En de geschiedwetenschap rust bijna geheel op getuigenis van vroegere generatie's. Geloof, overal geloof! „Zonder geloof," zegt Hugo de Groot, „valt de geschiedenis, valt de natuur- en geneeskunde", en Fechner zegt van den man van wetenschap: „an allem seinem Wissen hat etwas Glauben flntheil; entziehe ihn denselben, und das Wissen selbst verfallt" -). De bewering, dat ook de exacte wetenschappen rusten op geloof, is dus volkomen juist; als argument voor het goed recht eener Christelijke wetenschap, is ze misplaatst. Want, in de geesteswetenschappen moge dit geloof ook eenigszins op den inhoud werken, bij de subjecten gedifferentieerd zijn, in de exacte wetenschappen is de functie ervan zeker een zuiver formeele, het werkt bij ieder subject op dezelfde wijze, en er is niet de minste differentiatie te bespeuren bij geloovigen en ongeloovigen. In verband met de vraag naar de verhouding tusschen geloof en wetenschap te berde gebracht, noemt Abel Rey zulke opmerkingen, misschien iets te sterk: „banalité's de mauvais aloi" ')• Dit geldt m.i. ook van den sterken nadruk, die de subjectieve factor in de exacte wetenschappen altijd krijgt van Christelijke zijde. Die invloed van het subject is er, zeker, en vooral Prof. Woltjer heeft zich veel moeite gegeven dien invloed bloot te leggen; met groote kennis van zaken en scherp kritisch inzicht betwist hij aan de z.g. exacte wetenschappen dit praedicaat; „de waarneming „staat onder den invloed van subjectieve elementen, n.l. „van individueele eigenaardigheden in de functie der zin„tuigen, van de apperceptie, die de voorstellingen ver„bindt, en van den wil, die de waarneming in een zekere „richting leidt" '). Toegegeven, dat die invloed van het 1) cf. W i n d e l b a n d . P r a l u d i e n . Kritische o d e r genetische m e t h o d e ? 2) Beide citaten bij H e r m a n i d e s . Dit orgaan 1901, blz. 6. 3) H i e r m e e wijst hij d u s af al die a r g u m e n t e n , die hij c a . weeriSeeff a^s: „Croire aux résultats de la science, c'est toujours croire." (Abel liey, La p h i l o s o p h i e m o d e r n e , P a r i s 1925.) 4) J. Woltjer. Ut cognoscant te; pag. 151,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen