1932 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 9

3 volkomen nauwkeurigheid en met absolute zekerheid, den toestand op een willekeurig ander oogenblik, hetzij dit tweede oogenblik op het eerste volgt of er aan voorafging". Van dit causaliteitsbeginsel heeft men wel te onderscheiden : de toepassing ervan bij de bestudeering der physische verschijnselen. Die toepassing zou men als volgt kunnen omschrijven : „Zoodra ons door een voldoend aantal physische metingen, de toestand van een physisch systeem op een zeker oogenblik bekend is, kan uit de wetten van het systeem met zekerheid en nauwkeurigheid worden besloten, welke toestanden het systeem in den loop van den tijd nog zal aannemen of in reeds verleden tijd aangenomen heeft". Het behoeft wel weinig betoog, dat er nog een groote afstand ligt tusschen deze, wat ik zou willen noemen, ideale toepassing van het causaliteitsbeginsel, en de werkelijke, practische toepassing, waarmede wij ons tevreden moeten stellen. iMaar deze afstand vindt zijn oorzaak niet in den aard der physische verschijnselen, maar in de beperktheid van het menschelijk kennen en kunnen. Een asymptotische aansluiting van de practische aan de ideale toepassing van het causaliteitsbeginsel door verfijning der meetmethoden, door steeds verdere beheersching van het wiskundig apparaat, is, indien al niet te verwezenlijken, dan toch voorstelbaar. Dit onderscheid is dan ook niet essentieel te achten en kan buiten beschouwing blijven. De critiek der moderne physica richt zich direct tegen de principieele mogelijkheid van de ideale toepassing van het causaliteitsbeginsel, en daarmede tegen het causaliteitsbeginsel zelf. Men kan de consequente verwerping van het causaliteitsbeginsel in de physica, beschouwen als het eindresultaat van een ontwikkelingsproces, dat reeds een halve eeuw geleden zijn aanvang nam, namelijk met de invoering van het waarschijnlijkheidsbegrip bij de afleiding van de tweede hoofdwet der warmtetheorie, door Bolzmann. De herleving der natuurwetenschap na de middeleeuwen zette in met de bestudeering van de wetten der zichtbare bewegingen van aardsche lichamen en die van hemeUichamen. De mechanica van Newton verschafte een verklaring dezer bewegingen, die in het bijzonder door de waarneming der bewegingen van de hemellichamen, met een tot dusver in de natuurkunde ongekende nauwkeurigheid kon worden gecontroleerd. Zoo groot werd daardoor het ver-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen