1932 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 8

2 de meeste stelligheid de noodzakelijkheid van het causaliteitsprincipe verdedigde : „Die flnnahme einer ausnahmslosen Kausalitat, eines volkommenen Determinismus bildet die Yoraussetzung für die Wissenschaftliche Erkenntnis.. Wissenschaftliches Denken ist gleichbedeutend mit kausalem Denken" '). Ook sindsdien heeft Planck herhaaldelijk laten uitkomen dat hij zich met het prijsgeven van het causaliteitsbeginsel niet kan vereenigen. Een tusschenstandpunt wordt door Bohr ingenomen. Deze noemt de causale beschrijving van het natuurgebeuren en de beschrijving in ruimte en tijd, twee complementaire beschouwingswijzen, die niet kunnen worden vereenigd, maar die niettemin beide een wezenlijke inhoud der ervaring tot uitdrukking brengen : „Nach dem Wesen der Quantentheorie mussen wir uns also damit begnügen, die Raum-Zeit-Darstellung und die Forderung der Kausalitat deren Vereinigung für die klassischen Theorieën kennzeichnend ist, als komplementare, aber einander ausschliessende Züge der Beschreibung des Inhalts der Erfahrung aufzufassen, die die Idealisation der Beobachtungsbzw. der Definitionsmöglichkeiten symbolisieren" '). Het behoeft wel geen betoog, dat de consequenties van den strijd, die hier op het gebied der physica worden gevoerd, veel verder kunnen strekken dan de grenzen van dit gebied. Ik meende daarom in deze kring, dit voor den physicus thans brandende vraagstuk, wel ter sprake te mogen brengen. Bij een beoordeeling van de gewijzigde opvattingen omtrent het causaHteitsbeginsel, zal men, naar het mij voorkomt, vooral moeten bedenken, dat het hier eigenlijk niet gaat om het causaliteitsbeginsel in zijn meest algemeene formuleering, maar zeer in het bijzonder om de formuleering, die dit beginsel in de physica had gekregen. R\s men het causaliteitsbeginsel zeer in het algemeen wil formuleeren, b.v. door te zeggen dat in de natuur geen verandering optreedt zonder oorzaak, terwijl men zich omtrent den aard der „oorzaken" niet nader uitlaat, dan schijnt voorloopig ook bij den tegenwoordigen stand van zaken een handhaving, ook in de physica, nog niet uitgesloten. De formuleering die het causaliteitsbeginsel in de physica had verkregen, zou men aldus kunnen weergeven : „De toestand van een physisch systeem op een zeker oogenblik, bepaalt, met innerlijke noodzakelijkheid, met

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen