1935 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 30

24 mogelijk over boord moest werpen, is voor hem als bioloog kennelijk m 1934 toch nog zoo belangrijk, dat hij ze kiest als onderwerp zijner maugureele oratie. Het eerste deel geeft op zeer klare wijze een overzicht van Kant s beschouwingen over de uitwendige doelmatigheid en het einddoel der natuur, zooals die m de ,,Kiitik der teleologischen Urteilskraft' te vinden zijn ^). Hier vmdt men die kritische zuivering en scheiding der begrippen, die bij iedere aanroering van het •"raagstuk zoo noodig is om verwarring en misverstand te voorkomen De hoofdlijnen, de onderscheiding tusschen de relatieve of uitwendige doelmatigheid m de verhouding der organismen onderling en de inwendige doelmatigheid van het organisme zeit, heb ik m den jaargang 1933 van dit Tijdschrift nog eens trachten weer te geven - ) . Van der Klaauw gaat dieper m op het begrip natuurdoel, betoogt, hoe volgens Kant slechts de organismen (plant en dier) als natuurdoel zijn te beschouwen, omdat de algemeene wetmatigheid der physica voor de verklaring van hun wording ontoereikend is, voorts echter, hoe op het gebied der uitwendige doelmatigheid van een uitwendig doel slechts gesproken zou kunnen worden bij een organisme, dat een onontbeerhjke (uitwendige) doelmatigheid zou bezitten voor een ander organisme (b.v. de mensch), mdien dit laatste dan als het (eind-) doel der natuur zou mogen gelden. Intusschen kan, ook volgens Kant, een enkele natuurbeschouwing ons dit nimmer leeren. Wel kan men er op buiten-natuurwetenschappelijke gronden toe komen, den mensch, als zedelijk wezen, als einddoel der schepping te beschouwen (de mensch zou daar trouwens toch alleen maar voor m aanmerking komen). Jin dan zou de geheele natuur een systeem van doeleinden worden. Echter wordt men, altijd volgens Kant, ook binnen een natuurbeschouwing eenigszins m deze richting gedreven door het begrip •/an het organisme als natuurdoel, want dit leidt er noodzakelijk loe de natuur te beschouwen als een systeem volgens den regel der doeleinden. Van de gedachten, die Kant aan zijn beschouwingen vastknoopt en door Van der Klaauw kort worden weergegeven (en die ook licht kunnen werpen op ondoelmatigheden m de natuur) is wel de belangrijkste, dat de organisatie m de natuur toch niet zulk eene is als die welke bij het organisme door inwendige doelmatigheid wordt gekarakteriseerd. Alleen 'n de verhouding der sexen kent Kant een organisatie, vergelijkbaar met die van het organisme. 1) lm Kant Kritik der Urteilskraft § 62 68 2) Lindeboom Teleologie en Natuurwetenschap

Dit Orgaan

1933

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen