1935 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 63
41
'/^
H e t is op deze wijze duidelijk, dat het causaliteitsprobleem met het tijdsprobleem en het zijns-probleem eng samenhangt, omdat het een onveranderlijkheid der diepste werkelijkheid m den tijd vooronderstelt Door het denken w o r d t de kaleidoscoop der zmtuigelijke w a a r n e mingen omgebouwd tot een zijnde, dat steeds aan zichzelf identiek blijft E e n dergelijke ombouw is voor den mensch, die ,,begrijpen" wil, noodzakelijk zij het dan ook, dat het een ombouw is uit het leven n a a r den dood Deze ombouw is ,,nuttig" voor zijn h a n d e len; de werkelijkheid krijgt een ,,betrouwbare", tevens logische structuur, die zich voorspellen laat en doelbewust, voorbedacht h a n delen mogelijk maakt H e t feit van het voorspelbare der logisch omgewerkte causale relatie, is voor sommigen zoo belangrijk, dat dit éene kenmerk als het voornaamste kenmerk der causale relatie w o r d t aangezien Z o o schrijft Max Planck m zijn , , W e g e zur physikahschen E r kenntnis" ,,Em Ereignis is d a n n kausal bedingt, w e n n es mit Sicherheit voraus gesagt w e r d e n k a n n Damit soil gesagt sein, dass die Moglichkeit eme zutreffende V o r a u s s a g e fur die Z u k u n f t zu machen, em untruglich Kriterium fur das W a k e n eines Kausalzusammenhanges bildet" Gelukkig voegt hij hier nog aan toe • ,,nicht etwa, dass sie mit diesem gleichbedeutend sei" Eenige bladzijden verder zegt hij • ,,Freilich an unserem A u s g a n g s s a l z , dass ein Ereignis d a n n kausal bedingt ist, wenn es mit Sicherheit v o r a u s gesagt w e r d e n kann, w e r d e n wir festhalten mussen, denn sonst w u r d e n wir unseren G r u n d s a t z von tatsachlischen Erlebnissen auszugehen, untreu w e r d e n " ,,Aber auch der Satz, dass es m kemem einzigen Falie moglich ist, em Ereignis genau vorauszusagen mussen wir als gegebene T a t s a c h c a n e r k e n n e n " T o c h IS dit laatste voor Planck geen reden, om het causaliteitsbeginsel als zoodanig te laten vallen H o u d e n wij, zoo schrijft hij, aan de letterlijke beteekenis onzer praemissen vast, dat alleen dan van causalen s a m e n h a n g kan w o r d e n gesproken, als de relatie ,,oorzaak-gevolg" voor 100 % voorspelbaar is, dan is er m de n a t u u r geen enkel geval, waarbij van een strengen causalen s a m e n h a n g k a n w o r d e n gesproken, omdat het nu eenmaal onmogelijk is, p h y sische toestanden a d e q u a a t te beschrijven Eischen w e d a a r e n t e g e n a p r i o n de geldigheid van een strenge causaliteit, dan zijn w e genoodzaakt omze piaemissen m zekeren zin te modificeeren Deze modificatie heeft betrekking op de wereld, w a a r o p het causale d e n ken zich richt Richt het zich op de werkelijk gemeten grootheden, zoo bevat de beschujvmg d a a r v a n noodwendig onnauwkeurigheden, welke een gevolg zijn van onze meetapparaten en van de stiuctuur onzer zintuigen Dit is m de physica steeds gevoeld en daarom heeft men voor het directe wereldbeeld een physisch wereldbeeld m de
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 1935
Orgaan CVNG Geloof en Wetenschap | 93 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van dinsdag 1 januari 1935
Orgaan CVNG Geloof en Wetenschap | 93 Pagina's