1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 37

Prof

Dr M

PLANCK OVER DE VRIJHEID VAN DE W I L

De bekende physicus Prof Max Planck heeft in Februari 1936 voor de Deutsche Philophische Gesellschaft te Berlijn een voordiacht gehouden getiteld „Vom Wesen der Willensfreiheit", welke voordracht onlangs m druk verschenen m bij Verlag ] A Barth, Leipzig In het volgende w o r d t een kort uittreksel van deze voordracht gegeven ') T e r rechtvaardiging voor het feit dat hij als physicus over een onderwerp spreekt dat de grenzen der n a t u u r w e t e n s c h a p overschrijdt voert Planck aan, dat het voor ieder denkend mens een behoefte IS zich met de vraag bezig te houden, hoe het bewustzijn van de wilsvrijheid, dat nauw verwant is met ons verantwoordelijkheidsgevoel, m overeenstemming gebracht kan worden met onze overtuiging van de causale noodzakelijkheid van alle gebeuren dat ons van ledere verantwoordelijkheid schijnt te ontslaan -) P stelt zich tegenover de mening van hen die de causaalwet opofferen om de wilsvrijheid te r e d d e n en daarom de bekende o n n a u w keuringheidsrelaties der quantummechanica ter verklaring van de wilsvrijheid aanvoeren •) In het eerste der vijf hoofdstukken noemt P het een vooronderstelling van alle wetenschap, dat in alle gebeuren m de natuur of m het menselijke leven wettelijke samenhangen bestaan en dat deze zich m duidelijke woorden laten uitdrukken Dit heet de algemene causahteitswet W a t betekent nu Iets is causaal gedetermineerd' en H o e stelt men dit vast"? •*) Het duidelijkst en overtuigendst bewijs voor de causale noodzakelijkheid enei gebeurtenis ziet P m de mogelijkheid om de betreffende gebeurtenis te voorspellen Kan een gebeurtenis met zekerheid voorspeld worden dan is zij op een of andere manier causaal gedetermineerd En omgekeerd, als men van causale gebondenheid ener gebeurtenis spreekt, dan sluit dit steeds m, dat het ontstaan eivan vooispeld kan worden door een waarnemer, die de nodige kennis van de begmomstandigheden bezit, en voldoende verstand heeft "5) Natuurlijk mag deze w a a r n e m e r niet zelf actief m het verloop ingrijpen, maar hij moet zijn voorspelling kunnen doen alleen op grond van de hem bekende feiten en voorwaarden, die de gebeurtenis; voortbrengen Of een deigelijke waarnemer steeds bestaan kan is voor de voordiacht van geen belang — de veronderstelling van een

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen