1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 43

35 Dit is het tweede punt van beteekenis, dat ons in de genoemde definities treft. Subjectieve verschijnselen zijn volgens Bierens de H a a n van psychischen aard: ze worden innerlijk doorleefd. H e t zijn gevoelens, voorstellingen, gedachten, herinneringen en strevingen, immaterieele verschijnselen, die wel reëel zijn, doch niet direct w a a r neembaar. Objectief w a a r n e e m b a a r zijn alleen de gedragingen der dieren, w a a r o n d e r Bierens de H a a n met M a c Dougall verstaat de lichamelijke acties, waarin psychische verschijnselen tot uitdrukking komen, als handelingen, bewegingen, mimiek, uitroepen, huidreacties e.a. Hieruit kunnen we eerst de gemoedsaandoeningen en de strevingen van het dier aflezen. O p deze indirecte methode: bestudeering van het gedrag der dieren, is de dierenpsychologie a a n g e wezen. Doch zij mag hier niet bij blijven staan; zij moet voortschrijden tot de kennis der psychische structuur, die aan deze gedragingen ten grondslag ligt. Hiermee is het derde punt van belang in de beide definities aangeraakt. De taak der dierenpsychologie eindigt niet met een beschrijving, ordening en causale analyse der subjectieve verschijnselen, doch een wezenlijk bestanddeel van h a a r is de inleving in den verborgen samenhang dezer verschijnselen, in de psychische structuur, die ze verwekt, verbindt en beheerscht. De auteur gaat vervolgens na, w a t de kenmerken zijn van echt gedrag, van zulke handelingen dus, w a a r a a n psychisch leven ten grondslag ligt. In aansluiting aan M a c Dougall noemt hij als grondkenmerk van zulk gedrag het volhardende streven met variatie der middelen, a a n g e w e n d onder verschillende uitwendige omstandigheden, wanneer de eerste bewegingen niet tot het doel leiden. Doelstreving van de zijde van het handelend subject is dus het grondkenmerk van echt gedrag, in tegenstelling tot de mechanische bepaaldheid der physische bewegingen. D a a r n a a s t zijn dan nog als verdere objectieve criteria te noemen: spontaneïteit, volharding, variabiliteit van afloop, beëindiging, voorbereiding, verbetering en totaliteit. Deze criteria zijn voor ons een middel om echt psychisch leven bij dieren te onderscheiden van bewegingsmechanismen. D a t er op de vraag, of wij van psychisch leven bij de dieren mogen spreken en zoo ja, of deze psychische componenten in een w e t e n schappelijke interpretatie van hun gedrag mogen worden toegelaten, verschillende antwoorden w o r d e n gegeven, zagen w e reeds. E e n physiologische opvatting staat hier naast een behavioristische en een psychologische. In een afzonderlijk hoofdstuk ziet Bierens de H a a n dit probleem nader onder oogen. H e t midden houdend tusschen twee uitersten verwerpt hij zoowel de oncritische overschatting van de psychische momenten in de dierlijke handelingen, als ook de overcritische onderschatting dezer componenten. D e toetsing der dierlijke handelingen aan de bovengenoemde criteria leidt volgens Bierens de H a a n tot de conclusie, dat er bij alle

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen