1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 148

138 Jordan's instinct wijst hem d a n blijkbaar niet de zintüigelijke gew a a r w o r d i n g , maar de experimentecle feiten, of, zooals hij ook zegt, de expenmenteele waarnemingen en ,,Erlebnisse", of, weer elders, de ,,physikalische Messungerlebnisse", als de positieve basis der physische kennis W I J zien hierm weer een bevestiging van onze zoo straks geponeerde stelling, d a t de ontwikkeling der moderne physica zich op het niveau der expenmenteele empirie heeft voltrokken maar merken verder op, dat het afwisselend en door elkaar heen gebruiken van de termen ,,experimentelle Feststellung", ,,experimentelle Beobacht u n g " en ,,experimentelle" of ,,Messungs-Erlebnisse" aan de duidelijkheid van Jordan's bedoeling niet ten goede komt H e t wil ons dan ook voorkomen, dat een theorie der physische kennis zelfs op gevaar af zich m het oeverlooze te verhezen toch niet zal mogen nalaten, gelijk Jordan doet, de hier gebruikte begrippen experimenteel feit enz te analyseeren W a n n e e r men bedenkt dat Jordan nu eens het atoom, met zijn kernladmgsgetal, energieniveaux en overgangswaarschijnlijkheden onder de expenmenteele feiten rangschikt, en dan weer het atoom een hulpbegrip tot ordening van expenmenteele feiten noemt, dan is dit reeds voldoende om te doen zien, d a t een n a d e r e analyse van het begrip experimenteel feit niet achterwege mag blijven "2) D a t daarbij aan den d a g zal moeten treden, dat het expenmenteele feit nooit een onmiddellijk gegeven is, dat het steeds met de theoretische 'nterpretatie is verbonden, dat het eerst w o r d t verkregen met gebruikmaking der viervoudig verbonden methoden van analyse en synthese, deductie en inductie, op de basis van algemeene vóór-onderstellingen, zoowel omtrent onze kennis als omtrent de natuur, hebben wij m het voorafgaande reeds als onze meenmg te kennen gegeven, welke meenmg overigens m het geheel niets nieuws brengt, aangezien ze reeds herhaaldelijk door anderen werd uitgesproken en door argumenten gestaafd ~'') E e n verschil tusschen M a c h en Jordan schijnt voorts te bestaan ten aanzien der plaatsruimte, die zij aan de religie willen laten Jordan is namelijk van meenmg dat juist van de positivistische opvatting uit zich geheel nieuwe mogelijkheden voordoen om het religieuze denken, zonder tegenspraak met het wetenschappelijk denken zijn levensruimte te verzekeren H e t positivisme verklaart immers de expenmenteele waarnemingen en ,,Erlebnisse" voor de eenige werkelijkheid van den physicus M a a r deze beperking houdt, volgens Jordan, tevens m de erkenning, dat er nog geheel andere, w a a r o n d e r ook religieuze, ,.Erlebnismoghchkeiten" kunnen zijn A a n dit , auszerphysikalische E r l e b e n " schijnt Jordan m het bijzonder m de onbewuste psychische lagen ruimte te willen verzekeren M e n kan moeihjk nalaten hierbij te denken aan M a c h ' s uitspraak, dat de religieuze voorstellingen m de donkere, instinctieve gedachtenreeksen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen