1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 26

18 aan doorzichtigheid van conceptie Immers ,golven" en „deeltjes", ,.continuïteit" en ,,discontinuïteit" zijn de elkaar wederzijds uitsluitende begrippen, w a a r o n d e r het dualistisch gedrag van materie en energie beide moet worden gevat D e atomistiek, m h a a r afkomst gebonden aan een mechanisch determinisme, nu geworden tot wetenschappelijke hypothese, gebonden aan experimenteele ervaring, heeft zich gekeerd tegen haar eigen origine Reeds m de vorige eeuw bracht de atomistische interpretatie der macroscopische natuurwetten aan het licht, dat deze wetten als waarschijnhjkheidsregels moeten w o r d e n opgevat H e t determinisme moest, om zich te h a n d h a v e n , zijn basis zoeken m de atomaire processen zelf M a a r als het onderzoek ook deze processen m zijn beschouwing en experimenten betrekt vmdt de determmistischcausale beschrijving en verklaring, juist daar de pnncipieele grens van h a a r mogelijkheden m de eindigheid van het elementaire werkmgsquantum D e physica moet daarmede de idee van de volkomen begrijpelijkheid, objectiveerbaarheid en voorspelbaarheid van het natuurgebeuren laten varen Zij kan slechts waarschijnlijkheden berekenen en mogelijkheden voorspellen ,,Die Idee des Laplaceschen D a m o n s , der den augenblickhchen Z u s t a n d der N a t u r vollstandig uberschaut und auf G r u n d dieser Kenntnis den zukunftigen G a n g der Ereignisse m allen Emzelheiten hervorsagen kann, verhert damit jede A n w e n d u n g auf die N a t u r Sie ist nicht mehr das zwar unerreichte, aber doch uber jede Schranke h m a u s anzustrebende Ideal sondern erweist sich als em Phantom das durch die fortschreitende Erfahrung als eine der N a t u r nicht entsprechende Konstruktion zuruckgewiesen ist" Z o o schrijft in 1935 Grete H e r m a n n in haai verhandeling over ,,Die naturphilosophischen G r u n d l a g e n der Q u a n tenmechanik" D e door de uitkomsten van het onderzoek afgedwongen zelfcritiek van het natuurwetenschappelijk denken zal ongetwijfeld haar beteekenis hebben voor de betrekking tusschen natuurwetenschap en religie D e toon waarin de vele populaire w e r k e n geschreven zijn, die thans belangstelling wekken voor den huidigen stand van het natuurwetenschappelijk onderzoek, is een gansch andere dan de toon van die uit de tweede helft der \ o r i g e eeuw ,,Le monde est aujourd'hui sans mystère" schrijft Berthelot m 1885 ,,A mysterious U n i v e r s e " is de titel van het thans allerwegen gelezen boek van Jeans Deze titel karakteriseert wellicht het best de houding van bewondering, eerbied en bescheidenheid der hedendaagsche onderzoekers tegenover een natuur wier rijkdom aan mogelijkheden telkens weer grooter blijkt te zijn dan men w a a g d e te vermoeden In die atmospheer vmdt een religieuze waardeering van dien rijkdom en een heenwijzmg n a a r den G o d der Schepping gereeder erkenning dan m een periode van zelfoverschatting van het menschelijk denken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen