1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 126

116 van M a c h ' s leer eenerzijds en de philosophische beteekenis van den term positivisme anderzijds ten volle w o r d t gerechtvaardigd V o l g e n s M a c h kan slechts de analyse der zmtuigelijke gewaarwordingen ons de eigenlijke reèele ,,Elementen" der wereld bloot leggen. Kleuren, klanken w a r m t e n , drukken, ruimten, tijden, verb o n d e n met stemmingen, gevoelens, voorstellingen, gedachten, zijn zulke elementen •') Uit het weefsel van deze elementen treedt het relatief bestendige n a a r voren D e complexen van kleuren, klanken, drukken enz , die een betrekkelijk bestendigen samenhang vertoonen, verkrijgen afzonderlijke namen, en worden door ons m het algemeen als ,,dmgen" of ,,lichamen" aangeduid. O n s eigen lichaam IS evenzeer zulk een relatief bestendig elementencomplex. H e t onderscheidt zich echter van alle andere, doordat wij het onmiddellijk verbonden vinden met een complex van herinneringen, stemmingen, gevoelens enz , dat wij gemeenlijk als ons Ik aanduiden Elementencomplexen, die groote overeenkomst met ,,ons lichaam" vertoonen, noemen w e ,,lichamen van andere menschen" N a a r analogie van hetgeen we bij ons eigen lichaam waarnemen, denken w e met deze andere lichamen analoge complexen van herinneringen, gevoelens enz verbonden, die w e d a n andere Ikken noemen BIJ nadere analyse blijkt er echter geen wezenlijk verschil te bestaan tusschen de elementen van het Ik en die van de z g buitenwereld H e t IS een s a m e n h a n g e n d e massa van gelijksoortige elementen, slechts m het Ik sterker samenhangend D a a r i n is geen absolute bestendigheid W a a r men de elementen-massa aanvat geraakt ze m beweging; het sterkst is deze beweging bij a a n v a t t m g m het Ik dat zelf evenmin absoluut bestendig is i") D a t m den elementenstroom juist het relatief bestendige zoozeer onze a a n d a c h t heeft, vindt zijn verklaring m de practische beteekenis, die dit voor onze levensomstandigheden heeft, en m den gang onzer ontwikkeling, m den strijd om het bestaan, steeds heeft gehad D e onderscheiding van het bestendige is een instinctieve handeling, die tot gewoonte, misschien zelfs tot erfelijke eigenschap is geworden 11) H e t IS een kwestie van practische levenseconomie, die, w a a r de wil tot leven zich het intellect schiep tot zijn doel, tot denkeconomie w o r d t ^'•^) In het bijzonder de ,,samenvatting van de met pijn en lust het nauwste s a m e n h a n g e n d e elementen tot de ideeele, denkeconomische eenheid ,,het Ik", heeft de hoogste practische beteekenis voor het intellect, dat m dienst van den pijnvermijdenden en lustzoekenden wil s t a a t " •>') T e g e n o v e r de psychologische analyse IS echter het Ik onredbaar Is dit den mensch eenmaal duidelijk geworden, dan zal hij van de idee der mdividueele onsterfelijkheid g a a r n e afzien i * ) . Achter het elementenweefsel is niets althans niets w a t bereikbaar is of ons interesseeren kan H e t land van het t r a n s cendente is voor M a c h een gesloten land, welks bewoners zijn nieuwsgierigheid niet vermogen te prikkelen i'j). H e t geheele psy-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen