1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 96

88 IV. H e t h a n g t dus van de mens af, d.i. van de opstelling en aard der gebruikte instrumenten af, welke grootheden men precies weet op een tijdstip en over welke men slechts waarschijnlijkheden kent. M e n moet dan ook bij het feit, dat de quantummechanica vaak w a a r schijnlijkheidsuitspraken geeft, niet direct denken aan het ingrijpen van een duiveltje a la M a x w e l l of van een opperwezen a la B e r n h a r d B a v i n k. T e n onrechte w o r d t deze zijde van de moderne physica wel eens beschouwd als stof voor een theïstische apologie ' ) . D a a r B a v i n k s standpunt nogal aandacht trekt, mogen hier enkele bezwaren er tegen volgen : I. In wezen brengt dit standpunt ons niet verder dan een vermenigvuldigd deïsme. M e n kan er woordelijk dezelfde redenering tegen houden, die B a v i n k zelf in een andere kwestie n a a r voren brengt - ) : ,,Is het werkelijk zo religieus zich G o d voor te stellen als voortdurend opnieuw ingrijpend in de schepping? Bestaat het theïsme dan daarin, dat God zo vaak mogelijk als oorzaak moet optreden, w a a r onze kennis o p h o u d t ? " Bij een dergelijke geestesgesteldheid vervalt men licht tot het gevaar om in G o d slechts een schakel in de causaalketen te zien, gelijkwaardig met andere schakels, d.i. de fout van het deïsme. Immers het deïsme stelt God helemaal achter in de keten, omdat daar alleen plaats over w a s . Als er nu meer plaatsen blijken te zijn kan de deïst geen bezwaar hebben ook deze aan God over te laten. M.i. ligt aan B a v i n k s voorstelling de verkeerde gedachte ten grondslag, dat de theïst zich eigenlijk met de klassieke opvatting van de natuurwet w a t verlegen gevoelde, d a a r deze geen ruimte voor God zou laten. D r H . B a v i n c k heeft hierover reeds opgemerkt •^): ,,Onjuist is de voorstelling, dat het geloof aan het bestaan en de voorzienigheid G o d s uitsluitend op de leemten in onze wetenschap gebouwd zou zijn. W a n t de wereld is zelve in en blijkens hare wetmatigheid in God gegrond". II. D e keuzevrijheid in de mikrokosmos is niet zo absoluut als met Gods Souvereiniteit in overeenstemming is. De waarschijnlijkheden zijn door de wetten der quantummechanica vastgelegd, Als hier de n a t u u r ons de volledige wilsprijheid van G o d leert, dan is dat een gebrekkige wilsvrijheid. In ons voorbeeld van de buiging van een electronenstraal door een n a u w e opening mag zij niet eens -*) B e r n h a r d B a v i n k: Ergebnisse u. Probleme der Naturwissenschaften, S. 215, 5e Auflage, 1933. Nadere uitwerking in: Die Naturwissenschaft auf dem Wege zur Religion, 1934. ^) I.e. S. 430. '') D r H. B a v i n c k Wijsbegeerte der Openbaring, blz. 72, Kampen 1908.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen