1937 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 131

121 digheid, die alle andere voorkomende omvat, dat is de „Bestandigkeit der V e r b i n d u n g ( B e z i e h u n g ) " . Z u l k e bestendigheden der verb m d u n g worden door de physische wetten en regels geformuleerd 40) Natuurwetten, D e natuurwetten zijn geen regels volgens welke de processen in de natuur zich noodwendig richten moeten 4i) O o k is de extreem subjectieve opvatting, als zouden onze beschouwing en onze begrippen alleen aan de natuur haar wetten voorschrijven, niet houdbaar N a a r haar oorsprong zijn de ,,natuurwetten" beperkingen, die wij, geleid door onze ervaring, aan onze verwachting voorschrijven Aanvankelijk komt alleen of vooral datgene uit de ervaring, w a t voor ons onmiddellijk biologisch belang heeft, m de natuurwetten tot uitdrukkinq later ook datgene w a t slechts m afgeleiden zm biologisch belang heeft M e t het voortschrijden der n a t u u r w e t e n s c h a p gaat een toenemende inperking der verwachting gepaard De natuurwetten ontspruiten uit de psychologische behoefte zich in de natuur ,,zurecht zu fmden", niet vreemd en verward tegenover de verschijnselen te staan Mythologisch, daemonologisch poëtisch zijn de eerste orienteeringspogingen In de periode Copernicus—Galhlei zijn eenvoud en schoonheid de richtsnoeren bij de reconstructie van het feitelijke door de gedachten H e t nauwkeurige quantitatieve onderzoek doelt allereerst op zoo volledig mogelijke bepaaldheid op eenduidige bepaaldheid, hetgeen reeds m de ontwikkelingsgeschiedenis der mechanica aan den dag trad Breidt zich de kennis uit, dan doet zich de behoefte naar vermindering der psychische inspanning, naar economie, continuïteit en bestendigheid, n a a r zoo algemeen mogelijke toepasbaarheid der opgestelde regels machtig gelden H e t IS zeer natuurlijk, dat men vroeger deze psychologische motieven m de n a t u u r zelf heeft geprojecteerd en aan de natuui zelf heeft toegeschreven, maar tegenover een scherpere kennistheoretische critiek IS dit niet vol te houden D e voortschrijdende verscherping der natuurwetten de voortschrijdende beperking van onze verwachting, beantwoordt aan een steeds nauwkeuriger aanpassing der gedachten aan de feiten De feiten zijn niet genoodzaakt zich n a a r onze gedachten te richten, maar onze gedachten, onze verwachtingen, richten zich naar a n d e i e gedachten, n 1 n a a r de begrippen die WIJ ons van de feiten hebben gevoimd E e n natuurwet heeft daarom altijd den hypothetischen zin W a n n e e r het feit de T h a t s a c h e " A nauwkeurig aan het begrip M beantwoordt, dan beantwoordt het gevolg B nauwkeurig aan het begrip N ; zoo nauwkeurig als A aan M beantwoordt, zoo nauwkeurig beantwoordt B aan N De absolute exactheid, het volkomen eenduidig en nauwkeurig verband tusschen het gegevene en het gevolg, bestaat m de n a t u u r wetenschap slechts in de theorie, maar met m de ,,sinnliche" werkelijkheid D e physische wetten zijn dus subjectieve voorschriften vooi de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen