1938 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 60

52 nisch leven, een wet die de mechanische „causae efficientes" dei levenlooze stof m haar dienst heeft gesteld -3) *.* * BRUNA S CRITIEK OP DE W I ] S G E E R I G E LEVENSTHEORIEEN Wi] zullen nu m het kort de critiek weei geven die Bi una m hoofdstuk III van zijn dissertatie vanuit het bovengeschetste wijsgeerige standpunt uitoefent op de verschillende levenstheorieen der nieuwere biologie De schrijver stelt nadrukkelijk voorop dat zijn methode een wijsgeenge is, zulk een dus die er op uit is een totaalmzicht m het organisch levensgebeuren te verschaffen Zijn critiek treft dan ook de levenstheorieen die eenzelfde doel beoogen Niet dus de speciale theorieën en hypothesen die voor de beheerschmg van het feitenmateriaal op een bepaald veld van onderzoek zijn opgesteld Deze speciale theorieën functioneeren immers steeds binnen het verband van een fundamenteele wijsgeenge kijk op de bios Achtereenvolgens worden besproken Kant's criticisme; het positivisme, het mechanicisme, het neo-vitalisme m zijn verschillende schakeenngen, de gestalte-theorie van Kohier, Bertalanffy's organicisme, Jordan's en Haldane's synthesepogingen en tenslotte Meyer's holisme Kant s cntictsme Bruna's critiek op Kant's levenstheorie komt neer op een afwijzing van diens dualistisch standpunt m de kennistheorie Voor Kant is de teleologische beoordeeling van een levend wezen niet meer dan een regulatieve idee een subjectieve denkvorm, waarin de biologische ervaring wordt geordend Slechts de denkvorm der mechanische causahteit kan ons volgens Kant werkelijke kennis van de levensverschijnselen verschaffen Alleen deze denkvorm is constitutief, kennis-fundeerend, want onze natuur-ervaring is er altijd een van stoffelijke bewegingsverschijnselen Een levend wezen is weliswaar meer dan een aggregaat van stoffen, doch dit meer" is een causaliteit die door het menschelijk verstand met is te denken Het gemeenschappelijk beginsel van mechanische en teleologische beoordeeling ligt dan ook volgens Kant m het bovenzinnelijke Hiertegenover neemt Bruna het standpunt m, dat een wijsgeenge beschouwing zich direct moet baseeren op het natuurgegeven geheel en hiervan de totaliteitseigenschappen bepalen W i e de methode der causale factoren-analyse op een natuurding toepast heeft al een abstractie gemaakt, heeft zich een beperking opgelegd Deze abstractie is noodzakelijk om kennis te kunnen verkrijgen Maar zulke

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen