1940 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 114

91 gegiepen v^'as dooi de overtuiging dat er een numerisch verband tusschen warmte en mechanische ai beid moest bestaan Inderdaad schrijft hij m het naschrift bij de publicatie van zijn eerste proeven I shall lose no time m repeating and expending these experiments being satisfied that the grand agents of nature are by the Creator s fiat indestructible and that v> hereever mechanical force is expended an exact equivalent of heat is always obtained ") O o k bij Joule staat dus de alqemeene idee van de onvernietigbaar held van de natuurkrachten voorop en wel w o r d t deze gegrond op de gedachte dat deze krachten door God eens vooral m o n v e r a n d e i lijke hoeveelheid zijn geschapen Blijkbaar heeft zich deze idee bij hem eerst geleidelijk en aan de h a n d van zijn eerste proeven over het verband tusschen de chemische en thermische w^-erkingen van den galvanischen stroom ontwikkeld Z o o d r a ze hem helder vooi den geest stond w e r d ze echter ook tot vaste overtuiging en is zij hem tot leiddraad en stimulans bij zijn verdere experimenten gebleven Ook bij M a y e r vormen ervaringsfeiten n 1 de mislukte constructie van een perpetuum mobile de temperatuur van het zeewater de kleur van het aderhjk bloed de aanleiding tot het ontstaan der idee van de onvernietigbaarheid dei energie Heeft hij deze idee eenmaal gegrepen dan bestaat voor hem persoonlijk practisch geen twijfel meer aan de juistheid ervan In de analogie met de onvernietigbaaiheid der stof vmdt hij daarbij een krachtige steun voor zijn opvatting D o o r beide principes te zien als toepassingen der logische regels causa aequat effectum ml fit ex nihilo ml fit ad nihilum w o r d t de evidentie ervan nog grooter T o c h beteekent dit met dat hij nu verder de experimenteele toetsing van zijn opvattingen o-verbodig acht Integendeel op deze toetsing is hij steeds gespitst E m e sehr dankbare Arbeit ist es fur mich schrijft hij m zijn brief aan G i i e smger van 5 en 6 Dec 1842 die speziellsten Folgerungen mi<- den T a t s a c h e n der Experimentalphysik stets und immer im Einklange zn fmden und so fui und fur die Kontrolle zu fuhren die Du mit vollem Rechte verlangst •J') Zelf als practiseerend arts met in de gelegenheid systematisch experimenten te doen poogt hij de consequenties uit zijn principe te toetsen aan v a s t s t a a n d e experimenteele resultaten M e t name zijn hem daarbij de proeven van Dulong G a y Lussac e a over de soortehjke w a r m t e n van gassen van nut D e overeenstemming die hij ziet tusschen de principes van behoud van materie en van kracht en de eenvoudigste logische regels bepaalt dus wel M a y e r s subjectief vertrouwen dat de ervaring zijn standpunt rechtvaardigen zal maar geldt voor hem toch met als afdoend bewijs D e ervaring eeist zal beslissen of hij inderdaad gelijk heeft en wel so zwar dass w e n n die E r f a h r u n g Gegenteiliges lehren w u r d e meme Theorie widerlegt w a r e Misschien mag men het verschil tusschen Joule en M a y e r als volgt formuleeren Joule streeft

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen