1941 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 30

22 voor w a t het is al blijven w e ons herinneren dat dit het w a s , d a t ons aan het denken heeft gebracht ~ O m te beginnen dan m den onvermoeiden ijver, w a a r m e e Planck telkens weer op de bres staat voor dit geloof aan een reeele wereld, is hij ons zeer sympathiek ^ dat 13 buiten twijfel Alleen maar — v/e voelen hierin óók iets k r a m p achtigs, hoezeer we deze houding ook prefereer en boven die van den positivist (die stellig dit krampachtige mist en juist met een groote vlotheid zich m de situatie, die w e bespraken thuisvmdt) ,,Geloof aan een reeele w e r e l d " — ach w a a r o m dit groote w o o r d ,,geloof"'' Planck zal antwoorden , O m d a t ik slechts mijn S m n e n w e l t " kan kennen en een reeele wereld mij principieel met toegankelijk is; ge kent toch dat oude verhaal van die grot en die menschen daarm, die slechts de schaduwen zagen van w a t voorbij ging-"" M a a r — is dan tóch de twijfel het begin van de w e t e n s c h a p — althans van die omtrent de dingen buiten mij z e l f Ik meen dat men hier den positivisten iets principieels toegeeft als men , de Smnenwelt' het primaire gegeven stelt op den weg naar kennis, ja zelfs moet Planck ze op deze manier het prae van een grootere consequentheid laten In w a a r h e i d lijkt me reeds deze heele ,.Smnenwelt" een g r u w e lijke abstractie D e positivist houdt daar blijkbaar van — fiat M a a r den ,.realist" voert deze abstractie tot iets gespletens, luister maar n a a r w a t Planck zegt m z'n ,,Weltbild der neuen P h y s i k " , Die Aufgabe des physikahschen W e l t b i l d e s kann man m doppelter W e i s e formulieren ja nachdem man das W e l t b i l d mit der realen W e l t oder mit der Smnenwelt in Z u s a m m e n h a n g bringt lm ersten Fall besteht die Aufgabe darm, die reale W e l t moghchst voUstandig zu erkennen im zweiten darm, die Smnenwelt moghchst emfach zu beschreiben" — Beide doeleinden hebben, hetzij iets tragisch, of iets armelijks Immers, aan den éénen k a n t de reale W e l t blijft toch in wezen een gesloten boek, voor eeuwig onbereikbaar, wij blijven m de grot en het blijven slechts schaduwen, die w e zien Als Planck d a n ook zegt, dat de moderne physica, m z'n wegwijken van a n t h r o p o morphe aanschouwelijkheid blijkbaar de reale W e l t n a d e i t '*), is hij m 1 niet consequent W a n t hij heeft van z'n ,,physikalisches W e l t bild" toegegeven, dat het slechts een denkconstructie blijft, en de ,.reale W e l t " , w e weten het, blijft iets , jenseits"; maar hoe kan nu van twee zaken, die geheel verschillend van a a r d zijn, van verschillende dimensie om zoo te zeggen — hoe kan van zulke twee het een tot het ander naderen^ Planck's , physikalisches W e l t b i l d " kan zoo min zijn ,,reale W e l t " naderen als, bij voorbeeld, een reeks zuivere getallen een lengte of een gewicht k a n naderen — of omgekeeid H e t is slechts een beeld E n d a n aan den anderen kant die Smnenwelt Ja maar wie z'n Smnenwelt'' W a n t Smnenwelten zijn er zooveel als er menschen bestaan E n ook al zouden w e ons beperken tot die der physici, d a n

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen