1941 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 99

87 precies gelijk physisch m o m e n t ' M e t dat precies gelijk (iets anders dan identiek') leg ik een wiskundige maatstaf aan w a n t als ik d a a r aan zm wil geven dan moet ik aan meten gaan denken en dan ga ik dus ^ meetkunde bedrijven Ik ontkom niet aan de wiskundige beschrijf baarheid M e t het ruimere valt dus het strenge gedetermmeerd-zijn ^ w a n t het verliest zijn exacten zin En het doet dat nu inderdaad w a n t het eerste, de wiskundige beschrijfbaarheid — de volledige ^ is gelogenstraft door de nieuwere ontwikkeling der n a t u u r k u n d e — W a t toch is het g e v a P W e zien dat het best als we ons even de historische ontwikkeling der natuurkunde herinneren In die historische gang vinden we de groote ontwaking als de n a t u u r k u n d e de mathematische methode ontdekt — ik noem slechts de namen Galilei Newton (wat de mechanica betreft) en H u y g e n s (wat betreft de golftheorie van het licht), deze mathematische methode kan nog nader aangeduid worden als geometrische methode onder geometrie wordt dan alle wiskunde betreffende het continue verstaan, in het bijzonder ook haar fijnste uitwerkingen de differentiaal- en integraalrekening Deze ontwikkeling is doorgegaan met een steeds verder voortschrijdend gebruik van die geometrische methode, wat betreft de lijn die bij H u y g e n s begon de theorie van het licht deze komt tenslotte uit bij Maxwell en Lorentz de universeele leei van het electromagnetische veld en van de electronen De andere lijn die bij Galilei en N e w t o n begon die der mechanica loopt in het begin van deze eeuw uit op E m s t e m s relativiteitstheorie die tenslotte de algemeene gravitatie (de zwaartekracht der lichamen en hun massa) weet terug te brengen tot meer-dimensionale niet-Euclidische meetkunde En het gaat er veel op lijken dat de n a t u u r k u n d e vatbaar zal zijn voor een algeheele, restlooze geometnseermg In dit stadium der ontwikkeling is op de vraag w a t gebeurt er eigenlijk om ons heen in de physische w e r e l d ' geantwoord met Gott treibt Geometrie — Zijn materiaal (want 't is blijkbaar aanschouwelijke meetkunde) is de stoffelijke substantie" en zijn spelregels zijn de natuurwetten Inmiddels w a s echter het physische reeds bezig — zij het in het begin nog niet zoo opvallend — voor zijn eigen rechten zijn eigen onherleidbaar karakter op te komen D a t is de nieuwe lijn die omstreeks de eeuwwende door Planck wordt opgenomen de lijn der quantentheorie de lijn d a a r n a vooral door Bohr overgenomen die tenslotte via diens correspondentieprincipe" uitkomt bij de huidige quanten-mechanica en quanten-electiodynamica Z o n d e r op de vakwetenschappelijke beteekenis dezer nieuwe ontwikkeling in te gaan, wil ik hier, m verband met ons onderwerp alleen deze meer a a n schouwelijken kant naar voren halen, dat er nu voor elke gedefinieerde, d 1 meetbare natuurkundige grootheid, w a a r m e e wij het

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen