1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 32

26 Van belang zijn ook Boyle's experimenten op het gebied der thermometne (History of Cold, II, 228, 1668) In zijn , Hydrostatical Paradoxes" (II, 414) wordt de hydrostatica duidelijk behandeld aan de hand van eenvoudig uit te voeren experimenten zonder wiskunde Iets principieel nieuws brengt dit niet § 4. De Mechanische Philosophic. In tegenstelling met Bacon schenkt Boyle meer aandacht aan , trials" dan aan gewone .observations ' Tenzij men lukraak fe werk gaat, speelt het toeval bij het experiment een geringe rol Het is resultaat van langen, voorafgaanden denkarbeid Het streeft een bepaald doel na en dat is bij Boyle een causale verklaring van de natuurverschijnselen Nu treedt bij hem het 17de eeuwsche rationalisme •J\Th A naar voren Hij gelooft, dat in aanleg alle dingen ^ '' " intelligibel zijn voor ons verstand Als hij echter de Rede een groote plaats in de natuurwetenschap toekent, dan aanvaardt hij daarmee nog niet elke verklaring, die voorgeeft redelijk ' te zijn Ook in de scholastieke wijsbegeerte is een rationalistische trek onmiskenbaar, maar volgens Boyle is zij toch niet werkelijk rationeel Zij gebruikt volgens hem allerlei begrippen", die ,,onbegrijpelijk ' (incomprehensible) zijn zooals occulte eigenschappen en substantieele vormen ^) en het is beter geen verklaring te geven dan een onbegrijpelijke (Lm , I, 104) Boyle is dan ook geworden tot een vurig bestrijder van de peripatetische en de , chemische' natuurphilosophieen, waar termen ingevoerd worden die met correspondeeren met duidelijke begrippen Daar tegenover stelt Boyle de mechanische philosophic die als ^) Een recente poging van A G M van Melsen in zijn disseitatie om zelfs bij Boyle anstoteliaansche denkbeelden hineinzuinterpretieren moet met klem afgewezen worden Van M gaat zelfs zoo ver te zeggen dat de idee van den zijnsvorm het iets gewijzigd aspect der structuur kreeg Structuur is echter een atomistisch begrip zelfs al is de subst vorm met iets dat buiten de substantie bestaat dan blijft er nog een hemelsbreed verschil tusschen den anstotehaanscher subst vorm en de eigenschappencombinatie die het gevolg is van de structuur van een concretie Evenmin gaat het aan nu invloed der minimaleer bij Boyle te zoeken met Sennert als tusschenpeisoon een minimum naturale is volkomen homogeen Sennert neemt prima mista aan die half mechanistisch half peripatetisch opgevat worden Boyle zuiver mechanistische concreties Volgt daar nu uit dat Boyle dus door de mimma-leei beïnvloed is' Zou het niet meer voor de hand liggen dat Sennert door de corpusculairtheone beïnvloed is'' Het wordt wel heel veel keeren beweerd maar niet bewezen dat Boyle s theorie een middenweg IS tusschen de minima leer en het wijsgeerig atomisme Er hebben op Boyle nog wel andere invloeden gewerkt met alleen de wijsgeerige stroomingen (waarbij hier de invloed der medici niet verwaarloosd mag worden') maar vooral de praktijk heeft medegewerkt aan de totstandkoming van zijn (en vrijwel elke andere) natuurwetenschappelijke theorie dat schijnt vergeten te worden door dezen schrijver en door anderen die zich te zeer verdiepen in de wijsbegeerte Vooral als zij een bepaald wijsgeerig systeem aanhangen doet de ijver daarvoor hen overal den invloed van juist dat systeem ontwaren

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen