1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 54

48 held, dat hi], Lavoisier de zaak anders met begrijpen kan 1^66)_ jg oorzaak van deze hypothese Pascal zou m een dergelijk geval zeggen ,,Ce n' est pas par notre capacite a conceyoir les choses, que nous devons juger de leur vérité" i67), In 1777 gaf Lavoisier nog volmondig toe, dat de warmtestof hypothetisch w a s ^^^), nü, m 1789, slechts schoorvoetend het is slechts , tot op zekere h o o g t e " een hypothese en ,,het is dan ook mijn eenige h y p o t h e s e " i69) ,,De voorstanders van de phlogistontheorie hebben m dit opzicht geen voorsprong op mij, als het bestaan van de vuurstof een hypothese is, dan is zij gemeenschappelijk aan hun systeem en aan het mijne" i'i'O) Zijns ondanks ontsnapt hem hier de erkenning, dat zijn vuurstof n a u w verwant is met het phlogiston, terwijl hij toch aan het begin van dezelfde verhandeling het phlogiston verwerpt omdat het een hypothetisch wezen is en ,,een gezonde logica eischt d a t men de wezenheden niet zonder noodzaak vermeerdert" i'^'i) M a a r de warmtestof is toch ook een , être h y p o thetique" en is óók zonder noodzaak aangenomen, w a n t m zijn verhandeling over de W a r m t e (1780) ^'^•^) erkent hij, dat alle verschijnselen, die met de warmtestof verklaard moeten worden, ook met de ,,levende k r a c h t " der moleculen verklaard kunnen worden D a n geldt toch voor de warmtestof w a t hij zelf van het phlogiston zegt • ,,dat zonder deze stof alles verklaard w o r d t en het dus oneindig waarschijnlijk is, dat zij niet b e s t a a t " i'^3)_ E n toch w a a r s c h u w t Lavoisier zelf, dat men juist bij dingen, die men niet zien en tasten kan, bizonder op zijn hoede moet zijn voor de afdwalingen der verbeelding! 174) 166) Traite, p 4, Oeuvres II, 641 ,,On ne peut concevoir ces phenomenes qu' en admettant un fluïde particulier (fluïde igne)" ^'^'^) Pascal, De 1' esprit géometrique, Oeuvres IX, 259 "**) Oeuvres II, 225, 249 188) Oeuvres II, 641 1) Oeuvres II, 641 "^) Oeuvres II, 623 ,,et en effet, il est dans les principes d' une bonne logique, de ne pomt multiplier les êtres sans necessite" "2) Oeuvres II, 283 1''^) Oeuvres II, 623 „Maïs si tout s' explique en chimie d' une maniere satisfaisante r3,ans Ie secours du phlogistique, il est par cela seul mfiniment probable que ce prmcipe n' existe pas, que c est un être hypothetique, une supposition gratuite" "'^) Traite, p 7 „ C est sur les choses qu' on ne peut ni voir, ni palper, qu' il est surtout important de se tenir en garde contre les ecarts de 1' imagination, qui tend toujours a e,' elancer au-dela du vrai, et qui a bien de la peme a se renfermer dans Ie cercle etroit que les faits lui conscrivent"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen