1946 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 37

31 In 1787 verklaart Lavoisier, d a t hij d e alkaliën in de elemententabel plaatst, hoewel hij ze voor samengesteld houdt, ,,maar onze verbeelding heeft de feiten niet mogen vooruitloopen" lOS) en hij heeft zichzelf „de strenge wet opgelegd niets te concludeeren, dat uitgaat boven hetgeen de proefnemingen ons bieden en nooit het stilzwijgen der feiten aan te vullen" lo*^). D e scheikunde moet volgens hem los komen uit de macht van d e traditie, zij is een ,,science des faits" i07) D a a r o m versmaadt Lavoisier alle verduidelijking van chemische reacties met behulp van de atoomtheorie en doet hij ook geen poging de verschijnselen, die hij nauwkeurig quantitatief b e schrijft, met „electieve attracties" te verklaren lO^). Hoezeer ook in den geest van N e w t o n werkende, Lavoisier behoort niet tot de secte der newtonianen. H e t gevaar van deze zuiver empiristische richting w a s , dat ze n a a r overdrijving neigde. D e afdwalingen der rationalistische wijsgeeren en der ,,systémateurs" deden sommige onderzoekers in het andere uiterste vervallen : in plaats van het overdreven vertrouwen in de Rede kwam een overdreven w a n t r o u w e n . Sommigen gingen zelfs zoo ver elke generaliseering, eiken algemeenen regel voor verdacht te houden en de w e t e n s c h a p tot een chaotische verzameling van feiten te verlagen. M o n n e t wilde radicale uitschakeling van elke redeneering; volgens hem onderwerpt de n a t u u r zich aan geen enkele regel, ,,haar regel is geen enkele regel te hebben". Z o o ver ging men echter in het algemeen niet. D e meeste sensualisten w a r e n met C o n dillac van meening, dat de beschrijving der verschijnselen geen chaos mag opleveren. Klassificeerende beschrijving,

,,Zonder klassificatie is het onmogelijk de natuur te bestudecren" i ^ ^ ) ; ,,wij klassificeeren de dingen n a a r m a t e we ze w a a r n e m e n " n o ) ( C o n dillac). ,,Het zou onmogelijk zijn alle details van de natuurstudie te ^f^) Methode p. 17 : „Sans doute un jour les substances, qui sont simples pour nous, seront decomposées a leur tour, et nous touchons probablement a cette époque pour la terre siliceuse et pour les alkalii^ fixes, mais notre imagination n' a pas dü devancer les faits, et nous n' avons pas dü en dire plus que la nature ne nous en apprend". ^08) Traite p. XIII. !"•') Oeuvres de Lavoisier, 6 vol. Paris 1864—1893. Tome II, 640 (Mémoires 1783). i"**) Disc, prélim. XIV. "») Jl^ogique I, 235. "") Logique I, 233 : „nous, classons les choses a mesure que nous les observons".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen