De ethiek in de gereformeerde theologie - pagina 62
Rede bij de overdracht van het rectoraat der Vrije Universiteit te Amsterdam
60 hoogleeraar te Geneve, die in 1695 een M o r a l e C h r é t i e n n e o u I ' a r t d e b i e n ViVre i) en in 1711 een M e d u l l a E t h i c e s schreef, zegt in zijn P r e f a c e : ,,Tout ce qu'on y dira sera puisé de ces trois sources, de la Loi de la Nature, de la Loi de Moyse et de I'Evangile. N o u s é c o u t e r o n s ces trois
Lois."
De decaloog is dan ook zeer van verre gevolgd.
Eenige jaren later zou echter ook in Zwitserland een beoefening van de ethiek opkomen, van al zeer verbleekte orthodoxie. wijzen
Ik kan hier
op een lid van het bekende „Zwitsersche Triumviraat", op
J. H . OsïERVALD, die de ethica definieert als „scientia, quae viam commonstrat
quae ad veram felicitatem ducat" -), en van de conscientie
zegt, dat zij l e e r t ,,quid agere quid omittere debeamus". In deze ethiek is de decaloog weg. Bij OSÏERVALD hebben wij te doen met den overgang van de orthodoxie tot het rationalisme der 18"= eeuw. Duitsche
philosophic
in CHRISTIAN
WOLFF,
Inmiddels was de
wiens V e r n t m f t i g e
Ge-
d a n k e n von der M e n s c h e n T h u n u n d Lassen u n d Beförderung ihrer
G l i i c k s e l i g k e i t ^) in 1720 verscheen, met een andere zedewet
dan de tien geboden opgetreden. Zij luidde: „Thue, was dich und deinen eigenen Zustand und den aller deiner Mittmenschen vollkómmener macht, und unterlasse das Gegentheil davon", en deze moraal die de eudaemonie in de perfectibiliteit zoekt, drong ook door in Zwitserland in de Theologie en hare ethiek. Ik noem hier, als één uit velen, slechts STAFFER, wiens S i t t e n l e h r e in 6 deelen ons vak beschrijft
als ,,die Lehre, welche den Menschen
unterrichtet, wie er leben mnsse, wenn er wolle glücklich sein, und wie er seine Natur und Gemütsgaben gebraiichen mtisse, wenn die Ehre Gottes,
seines
Schöpfers
untl Wohlthaters, wie auch die allgemeine
Wohlfahrt seines Nachsten durch ihn solle befördert werden." Een gelijk verloop als in Zwitserland had de beoefening der ethiek in Duitschland.
SAMUEL
ENDEMANN
van
Marburg
wordt
gewoonlijk
met
zijn twee werken ') tot de laatste Gereformeerde moralisten gerekgndL Het confessioneel verschil is hier echter reeds uitgewischt.
1) In ons land vei'soheeii van tie vertaling' in ITJtl een tweede di'uk. 2) E t h i c a e C h r i s t i a n a o C o m p e n d i u m , 1727, p. 3. 3) In ons land verscheen van dit werk een vertaling in 1743. 4) Hij schreef I n s t l t u t i o n e s T h e o l o g i a e M o r a l i s , 1780, en C o m p e n d i u m T h e o l o g i a e M o r a l i s , 1784.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van woensdag 20 oktober 1897
Rectorale redes | 92 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van woensdag 20 oktober 1897
Rectorale redes | 92 Pagina's