Oorlog en vrede - pagina 49

43 voerende landen het tooneel van den strijd; de groote oorlog tusschen Japan en Rusland bleef eigenlijk tot Mandschoerije beperkt. Bovendien veel, dat te niet ging, kan door beter worden vervangen en verschaft wederom productieven arbeid. Ondragelijk zijn de lasten niet; voor genotmiddelen wordt dikwijls meer besteed dan voor militaire doeleinden. Over de demoraliseerende werking van den oorlog wordt geklaagd maar de statistieken spreken hiervan niet. Tegen B o n g e r , die toename van de criminaliteit na een oorlog constateert en verhaalt van een moordenaar die zich verontschuldigde, omdat hij aan den krijg van 1866 had deelgenomen, daar zoo veel menschen had zien sterven, dat hij aan een menschenleven niet meer hechtte, merkt hij op, dat iedere ziekenverpleegster hetzelfde kan zeggen. Ook de toename van jeugdige misdadigers mag niet aan de oorlogen worden geweten. In Holland steeg het aantal misdadigers beneden de zestien jaar in twintig jaar met ± 1 0 0 % en toch was er sinds het begin der 19e eeuw geen oorlog. Bovendien, men klage toch niet partijdig alleen den oorlog om zijn onzedelijken invloed aan. Wat al ongerechtigheid wordt niet aangetroffen onder de fabrieksbevolking, in breede kringen ook van de studentenwereld. En eindelijk, al mocht dit alles geen indruk maken en het protest blijven: „Maar de oorlog bevordert toch ook de wreedheid, de brutaliteit, hij maakt den mensch tot dier!" — dan klinkt als tegenbescheid: „Het nadeel is klein, voorbijgaand en beperkt, het voordeel algemeen, voortdurend en onschatbaar groot". Waarin dat voordeel bestaat, is gemakkelijk te bevroeden. De evolutionistische beschouwing van den schrijver wijst hier den weg^). Met klare openhartigheid zet hij uiteen, hoe levens') Sterk wordt de oorlog als selectie-middel ook geprezen in het boek van Con S t a n t i n , t. a. p., biz. 170 en vlgg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen