Religieus eklekticisme - pagina 37

35 het Absolute, en ook de hunne, hadden voor haar slechts de betrekkelijke zekerheid der waarschijnlijkheid. „Het kon wel zóó, maar misschien ook anders wezen," en dit leidde bij hen tot dat eklekticisme, hetwelk, naar wij zagen, zich in meerdere of mindere mate voordeed bij de drie Atheensche Scholen.

Met het oog weer op ons onderwerp: het religieus eklekticisme, is het niet ondienstig, ons even te bezinnen op het ontstaan dezer wijze van denken, op het waarschijnlijkheids-standpunt of het probabilisme. Dit probabilisme dan is ontstaan in die AKADEMIE, welke, omdat zij ligt tusschen de oudere of die van PLATO'S naaste opvolgers en de nieuwe of die, waarin gedurende de 1ste eeuw onzer jaartelling het eklekticisme hoogtijd vierde, de midden-Akademie heet. Het is daar ontstaan uit twee factoren, het scepticisme en het pragmatisme ^). Het scepticisme ^), de leer van den twijfel of die wijze van denken, waarbij men, uit vrees voor dwaling, zijn toestemming opschort. Omtrent de waarheid van een oordeel, ook een over het Absolute, heeft de scepticus zelfs niet de betrekkelijke zekerheid der waarschijnlijkheid. Was het Grieksche denken, in de dagen der Sophisten, door het subjectief-individualisme van PROTAGORAS, op de klip van het scepticisme verzeild, door SOCRATES was het weer op dreef geraakt. In de 3de eeuw vóór onze jaartelling dreigde het echter door PYRRHO en TIMON er weer op vast te raken en althans in de midden-Akademie, waarvan eerst ARKESILAOS en daarna KARNEADES de Scholarchen waren, raakte het er op vast. In ons woord „twijfel" zit, evenals in de woorden, die ook andere talen er voor hebben, „twee". Het denkend ik van den twijfelaar staat tusschen twee contradictoire oordeelen en, wijl hij geen redenen heeft om het eene te bevestigen en dus het andere te ontkennen, of ook de redenen daartoe aan beide zijden even sterk zijn, kan hij niet beslissen. Hij onthoudt zich daarom

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen