Het positivisme van Ernst Mach en de ontwikkeling der moderne physica - pagina 11

9 chische leven, de wetenschap inbegrepen, is een biologisch verschijnsel, dat eerst door Darwin's principe van den strijd om het bestaan, van ontwikkeling en selectie, wordt opgehelderd if»). Religieuze voorstellingen zijn grootendeels als ,,woekeringen in het voorstellingsleven" op te vatten ^'^), hebben overigens aan een werkelijk economische behoefte (,,vrees voor het kwade, hoop op het goede") beantwoord en doen dit ten deele nog, zullen in de donkere oncontroleerbare, instinctieve gedachtenreeksen nog lang voortleven, zijn echter voor een krachtig intellect reeds w^eerlegd eer ze werden uitgevonden 18). Toen Kuyper de pijlen van zijn critiek richtte op de leer der universeele ontwikkeling, vond hij deze leer in handen eener materialistische wereldbeschouwing, die op de mechanistische atoomleer der physica steunde i-'). Reeds in dien tijd was Mach een krachtig, zij het nog eenzaam, bestrijder zoowel van het mechanistisch dogma der physica als van de materialistische mythologie van stof en kracht - " ) . Echter, aan de hypnose van het evolutiedogma is ook hij niet ontkomen. En het behoeft, na hetgeen uit Mach's leer reeds werd geciteerd, wel geen verder betoog, dat Kuyper's oordeel, dat de evolutieleer ,,op alle religie als menschelijk zelfbedrog den ban legt", bevestigd blijft, ook dan wanneer wij die leer zien overgaan uit de handen van den materialist Haeckel in die van den positivist Mach. Zien we nu welke de consequenties van Mach's leer zijn voor de natuurwetenschap in het algemeen en voor de physica in het bijzonder. De indeeling De bron van alle ervaring is dus de zintuigelijke gewaarwording, hfnerhan"''^^''^^ ,,Sinnesempfindung" - i ) . Analyse dezer ervaring leidt tot de tenschap. laatste ,,sinnliche Elementarbestandteile", of kortweg elementen, der wereld. Noemen we nu ABCDE de ,,sinnliche Elementarbestandteile" van de omgeving, U het gesloten oppervlak dat ons lichaam begrenst, en KLMN de ,,sinnliche Elementarbestandteile", die we binnen dit oppervlak vinden, dan is elk element van de eerste groep, b.v. A (het groen van een blad) van andere elementen van dezelfde groep, b.v. B (het groen bevattende zonlicht), maar ook van de elementen der tweede groep, b.v. K (het open zijn der oógen) of ook N (de gevoeligheid van het netvlies) afhankelijk. De afhankelijkheid binnen de groep ABCDE noemen wede p/zysische. De tweede, de grens U overschrijdende afhankelijkheid, noemen we de phyBiologische. Met betrekking tot deze physiologische afhankelijkheid heeten de elementen ABCDE ook ,,Empfindungen", gewaarwordingen. Binnen de groep KLMN kunnen we nog een afzonderlijke groep a/^;'A afzonderen, die we voorstellingen, gedachten enz. noemen. Deze zijn als door de Empfindungen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen