De Strijd om het Souvereiniteitsbegrip in de moderne Rechts- en Staatsleer - pagina 59

53 door het religieuze grondmotief der Humanistische levens- en wereldbeschouwing, dat van natuur en vrijheid beheerst was, en voor een in de Goddelijke schepping gegronde structurele orde der werkelijkheid geen plaats had. Daarom dient een wezenlijk principiële critiek op dit souvereiniteitsbegrip hier te beginnen. De Humanistische rechts- en staatsleer kon tenslotte het souvereiniteitsbegrip niet missen, omdat het hier in de eerste plaats dienst moest doen ter bepaling van de onderlinge verhouding van de competentiesferen der verschillende samenlevingskringen: de souverein verklaarde en daarmede verabsoluteerde levenskring kreeg de exclusief-oorspronkelijke competentie toebedeeld, alle overige zagen zich slechts een afgeleide toegemeten. Daar de werkelijkheidsvisie, waarvan de traditionele souvereiniteitsleer uitging, reeds de modale structuren van de aspecten onzer ervaringswereld moest doorbreken, kon zij a fortiori geen rekening houden met de typische individuahteitsstructuren der menselijke samenleving, omdat deze laatste zonder de grondslag der eerste niet zijn te vatten. Zo werd het souvereiniteitsbegrip tegelijk tot wezenskenmerk van de staat verheven, omdat men het interne structuurprincipe van dit verband had uitgeschakeld ^°). Nu zijn het juist deze individualiteits-structuren die de (door de modale structuur van het juridisch aspect nog slechts algemeen omlijnde) oorspronkelijke competentiesferen haar typische materiële inhoud en begrenzing geven. Zij geven ook de enige boven-willekeurige grondslag aan een wetenschappelijke definitie van de onderscheiden typen van recht, waarin zich de verschillende innerlijke geaardheid der gedifferentieerde sociale levenskringen uitdrukt, als staatsrecht en burgerlijk privaatrecht, kerkrecht, intern bedrijfsrecht, intern gezins- en familierecht, volkenrecht enz. enz. ^°) Bij HERMANN HELLER, de meest militante verdediger van het traditionele souvereiniteitsbegrip, is de souvereiniteit dan ook inderdaad het enig wezenskenmerk van de staat. Men vergelijke zijn definitie {Die Souverdnitdt, igzj S. i i o ) : „Staat heiszt die auf einem bestimmten Gebiet universale, deshalb notwendig einzigartige und souverane Entscheidungseinheit". Ofschoon ook hij de souvereiniteit nog slechts als een historisch begrip laat gelden, trekt hij uit het traditionele begrip ook de noodzakelijke consequentie op het gebied der rechtsvorming, nl. dat de moderne souvereine staat de enige oorspronkelijke competentie daartoe heeft. Zie a.w. S. 57, waar wij de stelling lezen: „dasz für die juristische Betrachtung des heutigen Staates die Positivitat der ihm eingeordneten Verbandssatzungen abgeleitet erscheint von der Positivitat der staatlichen Rechtsordnung". Vgl. ook zijn posthuum uitgegeven Staatslehre (1934) S. 186 f. en mijn critiek daarop in mijn Wijsbegeerte der Wetsidee Bnd I I I (1936) blz. 346 vlg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen