De Strijd om het Souvereiniteitsbegrip in de moderne Rechts- en Staatsleer - pagina 26

20

Maar GIERKE wilde de aan de Romeinse imperiumidee georiënteerde conceptie van de bureaucratische overheidsstaat, die in BODIN'S vereenzelviging van de res publica met de overheid tot praegnante openbaring kwam, vervangen door een organische staatsleer, waarin de overheid als wezenlijk orgaan van het, overheid en volk gemeenschappelijk omvattende, staatsverband zou worden erkend. Dit laatste is volgens hem, evenals alle andere sociale verbanden, een reëel geestelijk organisme met een eigen persoonlijkheid, maar het is een gelede persoonlijkheid, waarin zowel de rechtssubjectiviteit van de individuele burgers als die van de engere in het staatsgeheel geïncorporeerde verbanden onaangetast blijft. \ y Het Germaanse „Genossenschaftsprincipe" kon op deze wijze toch v^^ l ^en bevruchtende invloed op de moderne idee van de rechtsstaat oefenen. -^ " y De souvereiniteit in de volle zin des woords kan dan" niet toekomen aan de overheid, of aan het volk, maar slechts aan de staat zelf: „Das Gemeinwesen als solches ist uns das oberste Subjekt im öffentlichen Recht" schreef GIERKE in 1874; „der Herrscher ist uns nur das vomehmste Glied und herrschende Organ der mit ihm sich keineswegs deckende Staatspersönlichkeit. Damit steht allerdings Manches in der herrschenden Staatslehre, besonders der historische überkommene Souveranitatsbegriff, noch in einem gewissen Widerspruch. Denn sobald man die Staatspersönlichkeit zum Ausgangspunkt des Staatsrechts macht, darf man in letzter Iruanz nur von einer Souveranitat des Staates selbst, nicht von der Souveranitat eines Staatsghedes über den Staat sprechen. AUein das sind Reste einer alteren Staatsanschauung, die es zu überwinden gilt"-). Het was geenszins GIERKE'S bedoeling daarmede de zeer bijzondere staatsrechtelijke positie van het Koningschap in de monarchie te ontkennen. In een monarchie is volgens hem de koning inderdaad hoofd van de staat en wel volgens eigen recht, waarmede hij een duidelijke concessie deed aan de legitimiteitsleer van het monarchistischprincipe*"). En hij heeft er ook geen bezwaar tegen overeenkomstig het historisch gebruik van een koninklijke souvereiniteit te spreken, mits men bedenkt, dat dit nóch een souvereiniteit over de staat, nóch over het recht, maar alleen over de andere leden van de staat kan zijn *^). 3^) Die Grundbegriffe des Staatsrechts und die neuesten Staatsrechtstheorien (Abdruck der in der Z. f. d. ges. Staatsw. 1874 Heft i und 2 ersch. Abh.), Tubingen, Mohr. 1915 S. 27. Voorts Das deutsche Genossenschaftsrecht Bnd. I I S. 831. *") Dat de leer der staatssouvereiniteit zich met de opvatting van het monarchaal gezag als eigen recht niet verdraagt, wordt met nadruk door JELUNEK Allgem. Staatslehre (3e Ausg.) S. 473 betoogd. Vóór hem had reeds BERNATZIK Republik und Monarchie (1892) S. 27 f op de innerlijke tegenspraak in deze verbinding gewezen. *i) t.a.p. S. 120.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen