KUYPER-BIBLIOGRAFIE.

door J. C. RULLMANN.

XVIII.

18. Eenvormigheid, de vloek van het moderne leven. Lezing, gehouden in het Odéon te Amsterdam, 22 April 1869. Amsterdam. H. de Hoogh & Co. 1869.

Van 1851 af bestond te Amsterdam als een vrucht van het Reveil de Jongelingsver e en. tot bevordering van Christelijk leven, die in 1874-den „toenaam" Excelsior ontving, waarbij zg sedert als bij haar „voornaam" genoemd is' geworden. President was de heer W. van Oostarwijk Bruyn. Deze vereeniging organiseerde o. a. openbare winterlezingen, ook voor dames toegankelijk. Gedurende de wintermaanden 1868/69 traden zoo achtereenvolgens in het lokaal Odéon voor deze vereeniging op: Dr Beets, Dr L. R. Beijne.i, Ds J. J. L. ten Kate en Dr A. Kuyper.

Laatstgenoemde meende in het soort te blijven van de hier gehouden voorlezingen, zoo hij de aandacht vroeg voor een Christelijk-historische beschouwing van de valsche eenvormigheid onzer eeuw; „een verschijnsel daarom zoo belangwekkend, wijl juist in die eenvoimighiedd, in dat streven onzer eeuw naar uniformiteit, een zeer bedenkelijke karaktertrek, ja, ik durf zeggen, de vloek van het moderne leven ligt. Ik zal dus, om ook u voor die overtuiging te winnen, moeten aanvangen met de ietwat afgetrokken vraag, wat ik onder valsche eenvormigheid versta. Uit de ervaring, uit de feiten des levens, moet dan worden aangetoond, dat zij werkelijk onzen tijd beheerscht. En heb ik u dan rekenschap gegeven, waarom ik haar een vloek dorst noemen, dan wil ik ten slotte nog de practische vraag bespreken, wat de gedragslijn is, die ons christenen door dat verschijnsel bjj den strijd in kerk en staat geboden wordt."

Wat dit laatste punt betreft, om tot kerkherstel te komen, zoekt spreker d© oplossing in een confederatief systeem. En op staa13cundig gebied vraagt hij, met name ook in den strijd tegen de gemiengde school, recht voor allen. „Een eigen vorm voor het eigen leven!" is de energieke eisch, waarmede de Christelijk-historisohe richting tegen de eenvormigheid van den modeïnen staat te velde trekt.

Onder den (later gewijzigden) tiljel: De vloek der Unifoirmiteit werd de uitgave dezer lezing in De Heraut aangekondigd. De uitgever veronderstelde, dat ze, althans door hen, die het voorrecht hadden, deze lezing bij te wonen, met groote belangstelling zou worden tegemoet gezien. Een lijst van inteekening werd algemeen verzonden.

En de schitterende uitgave toonde, welke waarde de uitgever, en in heto het publiek, aan deze lezing hechtte. Dr SdhwariLz schreef ervan in De Heraut van 4 en 11 Juni 1869: „Eene lezing van Dr Kuyper zoude onder alle omstandigheden mijn aandacht tot zich trekken, omdat ik geloof, dat hij altijd wat te zeggen heeft, niet alleen spreekt omdat er dan toch gesproken moet worden, maar omdat hem de nood is opgelegd, en hij zondigen zou indien hij zweeg. Hij heeft den moed om met ronde onbewimpelde taal zijn gevoelen te kennen te geven, en ook dit geeft aan 'tgeen hij spreekt en schrijft eene bijzondere heteekenis." „Het is mij aangenaam uit volle overtuiging te kunnen zeggen, dat Dr Kuyper zich niet met oppervlakkige, algemeen© jen daarom' niats beteekenende phrasen vergenoegt, m'aar allergewichtigste beginselen ter sprake brengt, zoodat het de moeite waard is hem te volgen, en de door hem ontwikkelde denkbeelden deels over te nemten, d.eels krachtiglijk en vollediger uiteen te zetten." De heer H. van Hogendorp te 's-IJajge wijdde in de Stemmen voor Waarheid en Vrede, 1869, bldz. 780—788 een afzonderlijk a; rtikel aan deze lezing. Hij begroette Dir Kuyper aJs den man die het raadsel had opgelost van de onzichtbare macht, welke de geheele maatschappij gevangen houdt, en die in deze lezing den eersten stap' had gedaan om zióh aan dat dwangjuk te ontworstelen. Hij noemt het een voorrech't, zulk een waarschuwing, zulk een roepstem te vernemien uit den mond van den schrijver der Eenvormigheid, „die bij groote liefde voor het historisch verleden toch niet aarzelt het programma dér negentiende eieuw, te aanvaarden, een man die het kind van zijn tijd is en wel zoozeer, dat, bij al de voorrechten en zegeningen daardoor ontvangen, hij zich niet geheel schijnt te kunnen loi& maken van den vloek van het moderne leven." De-heer Van Hogendorp vleit zich, nog menigmaal te mogen genieteü van den helderen en scherpen blik van Dr Kuyper in de verwarde toestanden van onzm tijd.

Ook Ds J. H. Gunning Jr, Blikken in de Openbaring, Vierde Deel, 1869, bldz. 126, noot, roemde deze voorlezing van Dr Kuyper als schoon en inihoudrijk. , , Maar vergeten wij niet, dat er ook een eenvormigheid bestaat, die de vloek is van het valscli-orthodoxe leven. Tegenover haar is het onze' hoofdgedachte in dit deel van onze Blikken, op de „éénheid in verscheldenb-eid" te wijzen, die vooral de Apostolische eeuw en haar geschriften kenmerkt, en voor welke ook Dr Kuyper in deze zelfde voorlezing toont e^n geopend oog te hebben."

Niet zonder voldoening cionstateerde DT Kuvper later in Confidentie, 1873, bk. 20: „Ttók ik in de „Eenvormigheid" tegen de doodende vervormingsmanie onzer nieuwmodische volksleiders te velde, in schitterender taal dan ik dat kon, heeft prof. Quack, soms met dezelfde beelden, in zijn „Traditie en Ideaal" hetzielfde monster bestookt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen