UIT DE BUITENLANDSCHE KERKEN.

Hoe de splijtzwam voortwoekert onder de Gereformeerden in Noord-Amerika — en wat die splijtzwam is.

In Van Dale's Woordenboek der Nederlandsche taal wordt splijtzwam beschreven als een bacterie, en verder gedefinieerd als de zucht-om zich af te zonderen en te .-verdeelen. Wel, in laatstgenoemden. zin werkt er een splijtzwam rusteloos voort onder ons Gereformeerd volk in de Vereenigde Staten. Een treurige geschiedenis voorwaar. We roemen er ook geenszins op. Waarom dan er over geschreven in „De Reformatie"? Om onze broederen in en buiten Nederland, door dat blad bereikt, te waarschuwen. Wie zich aan anderen spiegelt, die spiegelt zich' zacht.

Wat deze splijtzwam is, zal ik later trachten aan te geven. Eerst zal ik verhalen, hoe zij hier onder ons volk in Noord-Amerika heeft voortgewoekerd. Vroeger en tot op heden.

Dat er allerlei verdeeldheid is onder ons volk van Gereformeerden huize in de V. S. is wel bekend. Ruim drie honderd jaar geleden werd de Gereformeerde Kerk in Noord Amerika gesticht. In wat nu de Staat New York is, eertijds, met omliggende landstreken. Nieuw Nederland geheeten. Dr A. Eeklrof heeft op meesterlijke wijze de planting dezer kerkengroep beschreven. Eerst woonden ook Gereformeerde mannen ein vrouwen van Duitschen oorsprong met haar onder hetzelfde kerkelijk dak, dat der Gereformeerde Kerk in Nederland, die in 1746 aan Michael Schlatter, uit Zwitserland afkomstig, de opdracht had gegeven om de verspreide en verstrooide Duitsche Gereformeerden tot kerken te vergaderen. Reeds het volgend jaar slaagde deze ijverige man er in, om een Coetus te organiseeren, waartoe vier predikanten behoorden en vertegenwoordigers van een dozijn gemeenten. De Nederlandsche Kerk zond in den loop des tijds 38 predikanten over en besteedde omtrent twintig duizend dollar's om de zwakke groep te steunen.

De Acta van dezen Coetus werden geregeld gezonden aan de gedeputeerden der Synoden van, Noord-en Zuid-Holland. Dat duurde voort tot 1792, toen men zich feitelijk onafhankelijk verldaarde van Nederland, om in het volgend jaar de eerste Synode be houden te Lancaster, in den staat Pennsylvania. Omtrent dezen tijd verbrak ook de HoUandsche groep den band met Nederland.

Sedert dien zijn de Duitsche Gereformeerden hun eigen weg gegaan en zijn een groote groep geworden van over de drie honderd d'uizend behjdende leden, met bij de 1400 predikanten eh omtrent 1750 gemeenten. Tegenwoordig is de „Reformed Chui'ch in the United States", zooals de offioiëele naam is der Duitsche Gereformeerde Kerk, druk aan het onderhandelen met een paar andere groepen, en is bereid om zelfs den historischen naam „Reformed" over te geven, om voortaan, zoo de vereeriiging gelukt, den titel „United Church in America" te dragen. Er is trouwens niet veel specifieks Gereformeerd meer te - vinden in deze groep, behalve dat zij den Heidelbergschen Catechismus nog steeds bezit als haar behjdenissichrift.

Wat de Dutch Reformed Church betreft, de groep van Nieuw Nederland, haar getal werd verminderd in 1822 toen zich enkele Kerken van haar afscheidden op grond van, zoo ze beweerden, verval in leer en leven, om bij wijze van. protest op te treden als „True" (Ware) Reformed Protestant Dutch Church. Zij wisten zich te handhaven tot 1890, toen het overblijfsel dezer Kerk zich aansloot bij de HoUandsche Christehjk Gereformeerde Kerlc. Enkele jaren daarna verbraken enkele dezer kerken de gesloten Unie en stierven langzamerhand uit. Trouwens, reeds gedurende de eerste jaren van het bestaan dezer protesteerende „True" kerken, was de splijtzwam werlizaam onder haar, vooral dat van independentisme, zoodat een heele Classis feiteUjk te loor ging. Wat trouw bleef aan de gesloten Unie bestaat nog steeds als de Classis Hackensack der Christian Reformed Church.

In Ds H. P. Scholte's kolonie op de prairies van Iowa, in 1847 gesticht, was reeds van stonde af aan allerlei kerkelijke verdeeldheid. ZeUs zijn eigen „Chr. Kerk" werd in tweeën gespleten en de breuk werd nooit recht geheeld.

Toen Dr Van Raalte met zijne Nederlanders en Bentheimers, ook in 1847, zich hadden gevestigd in de wouden van westelijk Michigan, sloot men zich in 1849 en 1850 aan bij de HoUandsche Geref. Kerk. Doch van den beginne af was er ontevredenheid over de „aansluiting", en deze ontevredenheid, met andere oorzaken, leidde tot den terugkeer van het in 1849 verlaten standpunt, en tot de formatie der „Ware HoUandsche Gereformeerde Kerk", die later haar naam verariderde in Christel ij k Gereformeerde Kerk — in het Engelsch „Christian Reformed Church".

Deze Kerk heeft in den loop des tijds duchtig ge-leden door de werking van de splijtzwam. Eerst gingen de mannen en vrouwen eruit, die afkomstig waren uit Ledeboeriaansche en Van Dijkiaansche kringen in Nederland. Hun nakroost vormt nü de Nederduitsche, of, zooals men het later noemde, Nederlandsche Gereformeerde Gemeenten, een twaalftal ongeveer, verdeeld in Classis Oost en Classis West, en kerkelijk verbonden , aan de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, waardoor „De Saambinder" ook haar orgaan is. Er gaan tegenwoordig stemmen op onder deze Nederduitsch Gereformeerde Gemeenten om een eigen orgaan, voor Amerika, te erlangen. Ook in deze groep werkte de splijtzwam. Toen een paar jaar geleden een Engelsch sprekende Kerk in Grand Rapids, Mich., tot openbaring kwam, vooral ten dienste van de jeugd der twee piaatsehjke Nederlandsche Geiref. Gemeenten, boterde het niet goed tusschen den voorganger en andere leiders, en het itesultaat was, dat de z.g.n. „Free Reformed Church"' (Vrije Geref. Kerk) werd georganiseerd, onder Ds James ' Wierhouwer.

Nog meer woekerde de splijtzwam onder de C h r i s t e-1 ij k e Gereformeerden. Ds E. L. Meinders scheidde zich met zfjne gemeente te South-HoUand, in den staat Illinois, af in 1886. Wel keerde de groote meerderheid mettertijd terug, doch een klein overblijfsel leidt het onafhankelijk bestaan nog steeds voort, ook al is de voorganger reeds lang geleden de ruste ingegaan.

In de stad Kalamazoo, in Michigan, onttrok zich reeds een deel der destijds Chr. Geref. gemeente aan 't kerkverband, in 1879, onder oud-zendeling De Beste. Later, in 1896, werd dit gedaan door enkele tientallen van leden onder leiding van Ds S. Koster, en nog later door een kleine groep die een 'kerkgebouw bezat aan de South-Burdickstraat aldaar. De twee eerstgenoemde kerkformaties sloten zich aan bij de Geref. kerk in Amerika en de laatste aan de Ned. Gereformeerde Gemeenten bovengenoemd. Nog eenmaal, en wel in 1919, scheurde een klein getal zich los van de South-Burdickgemeente, om op te treden als „Vrije Geref. Kerk", bediend door Ds G. Lokker. Kalamazoo was dus meer dan eens een „kokende pot", zooals de naam beteekent (zie ook beneden).

In 1900 had de pas gestorven Ds I. Contant te Lodi, in den staat New-Jersey, het kerkverband verbroken met een deel zijner gemeente, omdat de Christian Reformed Church, zoo hij beweerde, de Kuyperiaansohe leer der Geref. Kerken in Nederland huldigde omtrent doop, rechtvaardiging, enz.

Ook in de stad Muskegon greep afscheiding plaats, eerst van de zijde van een groep, die met hand en tand vasthield aan het z.g.n. Doopledenstelsel, door de Chr. Geref. Kerk afgeschaft, en later van de zijde van enkelen die den heer M. H. A. van der Valk wensohten te volgen, waar de pasgenoemde Kerk geweigerd had hem tot het leeraarsambt toe te laten. Beide deize Muskegongemeenten vonden later onderdak in de Geref. Kerk. Het was dus breuk op breuk, die in Muskegon geslagen werd. Toch was het einde nog niet.

Als gevolg van het optreden van Ds H. Bultema van Muskegon, die, het P r e m i 11 e n n i a 1 i s m e had aanvaard, insluitend een essentieel onderscheid tusschen de N. T. Kerk en Israël, en loochening van het koningschap van Christus in de geijkte opvatting van dit leerstuk, werden er sedert 1918 Bereër Gereformeerde kerken gesticht op een half dozfjn plaatsen.

Ds H. Hoeksema, die in de afzetting van Ds Bultema een leidende rol had gespeeld, werd zelf, ' met Ds H. Danhof van Kalamazoo afgezet als gevolg der uitspraken van de Synode van 1924 omtrent de Algemeene Genade, en een paar jaar later koos Ds Danhof zijn eigen weg, zoodal zijne gemeente in tweeën werd gespleten. Op andere plaatsen wist de Protestant Reformed Church, zooals de groep van Ds H. Hoeksema zich thans noemt, voet aan wal te krijgen, zoodat zij geregeld kerkelijk leven voortzet, in classicaal verband, met een Theologische School te Grand Rapids. Het orgaan dezer

groep is de „Standard Bearer" (Vaandeldrager). De Bereër kerken hebben als haar orgaan „De Bereër", die onder redactie van Ds H. Bultema reeds in zijn tienden, jaargang is als half-maandelijksche uitgave. Ook de „Standard Bearer" verschijnt twee keer per maand.

In de maand Januari van het jaar 1929 verscheen een maandblad, dat uitbracht, dat de splijtzwam, die zooveel kwaads had gewrocht in de Christian Reformed Church, ook de Gereformeerde Kerk in Amerika had aangetast. De titel van dat blad was „Grace and Glory" (Genade en Eere), een naam, ontleend aan Ps. 84.

Het diende zich aan als „orgaan der Fundamentaliste]i van Michigan" — een wel wat pretentieuze titel, daar, zooals later zal blijken, slechts een deel der Michigan Fundamentalisten werd bedoeld, ten minste als meu oordeelt naar de leden der redactie waarvan er twee behoorden tot do Bereërgroep, en drie tot de Geref. Kerk in Am.erika. Tot het laatstgenoemd drietal behoorde Dr M. K. de Haan, destijds leeraar der Calvary Reformed Church te Grand Rapids, en Ds A. H. Waalkes der Garfield Parkkerk in diezelfde stad. De uitgave van dit blad greep plaats omtrent terzelfder tijd, dat openbaar werd, dat Ds Waalkes had geweigerd om gebruik te maken van de aloude formulieren zijner kerk. Ook loochende hij het goede recht van den kinderdoop. De Classis waartoe hij en zijne gemeente behooi'de, betrok de wacht bij hel beginsel en schorste Ds Waalkes in zijne bediening. Hij stoorde zich echter niet aan het kerkelijk vonnis maar trad op als voorganger van een groepj-e, dat zich noemde: „Church of the Open Door", eon naam, herinnerend aan dien die gekozen was geworden door enkele andere, meest vroegere Chr. Geref. Heden, die het vanwege hun premillennialisme en negeering .van den kinderdoop niet konden uithouden in de Kerk hunner vaderen, en daarom zich een paar jaar geleden te Grand Rapids hadden afgescheiden, hun kerkje noemend: „Open Bible Church" (Geopende Bijbel Kerk). Men weet natuurlijk dat „Church of the Open Door" beteekent „Kerk met de open deur", een naam gedragen door eene onafhankelijke premillennialistische kerk te Los Angeles in California. Waarom Ds Waalkes zich niet aansluit bij de kerk met den „Open Bijbel" is ons een raadsel, tenzij dat het is'omdat hij independentisch is in zijne opvatting van kerkregeering. Misschien verklaart dat ook het feit, dat er tusschen zijne groep en die welke Dr M. R. de Haan volgt, scheiding kwam. Ook van de „Home Acres", Geref. Kerk ten zuiden van (irand Rapids, heeft zich een klein aantal afgesdieiden. Voorzoover wij weten staan deze leden op hetzelfde indcpeudentische en fundamentalistische standpunt van Ds Waalkes.

Zelfs in het hooge Noorden van den staat Michigan werkte de splijtzwam. Een zekere A. J. Peelen, gegradueerd aan het Princeton Seminary was beroepen door de Beverly Geref. Kerk ten zuidwesten van Grand Bapids. Het werd bekend, dat hij den kinderdoop loochende, zoodat hem den toegang tot het ambt verboden werd. Hij kreeg te McBain echter voet aan wal, vooi-al door opzienbarende premillennialistische prediking en wist een aantal gezinnen uit de Chr. Geref. Kerken in de buurt om zich te scharen. Vroeger sterk gekant tegen Dr de Haan, toen hij nog aan Western Seminary studeerde, is hij nu diens geestverwant.

En nu kcmen we tot de geruchtma: k©nde zaak van den pasgenoemden Dr M. R. de Haan.

Deze broeder, in de Chr. Geref. Kerk opgebracht, ^•erd medisch dokter. Op krachtdadige wijze werd hij bekeerd. Hij studeerde theologie aan het Westersch Seminarie te Holland, Michigan, en aanvaardde de roeping der Calvary Reformed gemeente te Grand Rapids, Mich. Hij trok terstond veel volk. Tientallen, vooral uit de Chr. Reformed gemeenten te Grand Rapids, sloten zich bij zijne kerk aan. Zijn prediking was krachtig, zijn ijver groot, zijn premillennialisme kwam sterk uit. Op Ds Waalkes oefende hij grooten invloed uit en was diens krachtigo verdediger toen deze voor zijne kerkelijk© rechthairk kwam te staan. Ook m betrekking tot Dr De Haan betrok zijne Classis de wacht bij het beginsel en zette hem •al op den 2dea April 1929, en wel op de volgende gromdan:

1. Gedrag, eenen dienaar des Woords onbetamelijk. 2. Belasteren van mede-dienaren des Woords. 3. Het met bedrog (deceit) afleggen van amitsbeloften 4. Het kwaadwillig verbreken van amb'tsbeloften. 5. Ongereformeerdheid in de leer. 6. Het plegen van bedrog (fraud) betreffende zijn kerkengroep.

Dr De Haan echter stoorde zich niet aan het kerkelijk vonnis. Hij werd beroepen door degenen die hem volgden — een belangrijk deel der gemeente — en werd door Ds H. Bultema bevestigd als leeraar der „Calvary Undenominational Church", die nu geregeld vergadert in een gebouw aan Grand Rapids' hoofdstraat, dat vroeger als theater diende. Een groot deel der Calvary Geref. gemeente echter weigerde met hem mede te gaan en zet in het oude kerkgebouw de diensten voort, krachtig gesteund door predikanten der Gereformeer^de Kerk in Amerika.

Dus is er te constateeren, dat we er in de laatste maanden weer drie nieuwe groepen rijker op geworden zijn in Grand Rapids. '

Tegenover een bewering dat Ds Bultema een „eigen-. gemaakt" formulier had gebruikt bij de bevestiging van Dr De Haan, merkt de eerstgenoemde op, dat dit niet juist is, tenzij men een drietal vragen een „formulier" wil noeme^. „In zake formulieren", schreef Ds Bultema, „sta ik geheel op het standpunt der vrijheid. Ik kan ze gebruiken of niet gebruiken." Of Z.Eerw.'s kerkengroep daarover hetzelfde denkt is schrijver dezes onbekend. Dat geen „formulier" werd gebruikt is wel te begrijpen, daar Dr De Haan en Ds Waalkes juist geprotesteerd hadden tegen formulier-dwang. Wat echter onbegrijpelijk is voor ons is het feit dat Ds Bultema, die het recht des kinderdoops handhaaft, optrad als bevestiger van iemand die met zijn medestanders juist tegen den kinderdoop had geagiteerd. Om deze reden zal samensmelten met de Bereërs zeker onmogelijk zijn.

De splijtzwam woekert dus krachtig voor onder on6 Gereformeerden in Amerika. Een treurige geschiedenis inderdaad. Wat achter en onder veel (niet alles) van deze nare historiën zit, ihet andere woorden wat de splijtzwam eigenlijk is — daarover D. V. een volgenden keer.

Grand Rapids, Mich.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen