Zorg voor de werklooze arbeiders.

I.

De situatie.

Een van de bangste problemen waarvoor onze tijd ons plaatst, is het probleem der werkloosheid. Bang noemen wij dit probleem, niet enkel om den geweldigen omvang, die de werkloosheid, zoo-

wel op het continent als in Engeland, doch niet minder in. Amerika heeft gekregen, maar ook wijl er weinig uitzicht bestaat, dat in afzienbarem tijd belangrijke verbetering zal intreden.

Niet alleen in de landen met 'hoóge levens-en loonstandaard treft ons de toename van het aantal werkloozen, doch ook in de landen, waar noch van hooge loonen, noch van een breed opgezette sociale wetgeving kan worden gesproken, zien wij hetzelfde verschijnsel.

Op den regel moge Rusland een uitzondering maken, daar men hier weinig of geen werkloosheid aantreft, maar de toestand is daar zoo exceptioneel en houdt zoo zeer verband met het ongetwijfeld belangwekkend streven om de Sowjet-Unie vrij te maken van Europa, dat men niét da.n met de uiterste behoedzaamheid conclusies mag trekken. Bovendien wordt deze opbouw alleen mogelijk • in een weg van lijden en tranen, zoo zwaar en zoo bitter, dat wij ons afvragen of deze bijzondere positie niet te duur is gekocht.

Daar zijn ongetwijfeld speciale oorzaken aan te wijzen, die voor een deel de moeilijkheden van het heden verklaren. De kapitaalvernietiging door den wereldoorlog; de totale uitputting 'der Centrale Rijken; het uiteenrukken van economische eenheden door het vredesverdrag van Versailles; de ihdustrialiseering van het Oosten; en nog wel enkele meer.

Voor een deel kunnen deze oorzaken worden weggenomen, kan althans door internationaal overleg eenig soulaas woiden gebracht. Wij mogen ons er in verheugen, dat een aantal vooraanstaande Nederlanders zich gewend hebben tot de Internationale Kamer van Koophandel te 's Gravenhage, met verzoek het initiatief te nemen tot het voeren van internationale besprekingen van deskundigen. Misschien kan daardoor op regeeringen en volken eenige drang worden geoefend om toch met ernst te grijpen naar de middelen die onze doodkranke wereld thans allereerst dringend behoeft.

Het is immers niet zoo, dat men niet weet wat er dient te gebeuren. Eigenlijk weet ieder dat, de , , man in the streef' zoo goed als de leiders der volken. Noodig is herziening van de regeling der oorlogsschulden, feitelijk van heel het vredesverdrag van Versailles; slechting van de steeds hoo^ ger rijzende tariefmuren tusschen de volken en belangrijke vermindering van de lasten der bewapening.

Maar hoe klaar deze zaken ook liggen voor allen, wij zien helaas telkens opnieuw, dat men, hoeveel conferenties er ook gehouden worden, deze eenige groote middelen niet wil. Dat een voortgaan op den verkeerden weg meer nog beteekent dan de ondergang van het avondland alleen, moet toch wel, aan allen, duidelijk zijn.

Het wil ons echter voorkomen, dat wij den ernst van den toestand onderschatten, indien wij uitsluitend aan den oorlog en wat daarmee samenhangt de moeilijkheden van het oogenblik toeschrijven. Daar zijn reeds eerder crises van belangrijke beteekenis geweest en ook zonder den oorlog waren wij er niet buiten ge'bleven, al staat wel vast, dat het weerstandsvermogen veel groo'ler geweest zou zijn en dus de crisis eerder overwonnen.

Dat Amerika, het eenige land schier, dat aan den oorlog heeft verdiend, niet minder zwaar lijdt, dan de groote rijken, die den vollen last van den oorlog hebben gedragen en dat de zwaarste slagen vallen in de landen met een sterke industrie, moet ons toch wel de vraag doen stellen of er naast deii oorlog niet een algemeene oorzaak is aan te wij.zen voor de catastrophale crisis, die de wereld doormaakt en die ook ons eigen volk zoo ernstig gaat treffen.

Het is natuurlijk heel eenvoudig het kapitalisme de schuld te geven. Men vindt dan in bepaalde kringen instemming. En men heeft de voldoening, dat er dan een schuldige is en de menschheid als geheel genomen min of meer slachtoffer is.

Dan heeft men ook de remedie. Want dan is de socialistische productiewijze de oplossing. En dan krijgen de denkbeelden van een z.g. Plan-Wirtschaft een goede kans.

Maar wie toch niet meer zegt dan dit, wie blijft in het algemeene en niet anders weet dan „het kapitalisme" de schuld te geven, heeft toch eigenlijk ook niets gezegd en in geen geval een op-. lossing geboden. Want wij kunnen maar niet een andere productiewijze • ons aanschaffen, zooals wij een confectiepakje a la minute uit het magazijn kunnen betrekken. Ook in dit opzicht is het Russisch experiment leerzaam.

Toch meenen wij, dat het even onbevredigd laat als men ons den terugkeer naar het land en naar de natuur, als de oplossing wijst. Versobering kan noodig zijn, belangrijke verlaging van het levensniveau geboden, dat alles is als middel te aanvaarden, hoe moeilijk het op zichzelf ook is en hoe beangstigend het kan zijn voor een komend geslacht, maar een algemeen oeconomische verarming, die ook die van geest en kunst met zich sleept, kan moeilijk als doel gepredikt en aanvaard worden.

Natuurlijk hebben wij ons wel af te vragen of wij met onze techniek niet vastgeloopen zijn. Men moge het niet in alle opzichten eens zijn met wal Oswald Spongier reeds vroeger in „Untergang des Abendlandes" en nu voor kort weder in „Der Mensch und die Technik" ten beste geeft, maar niet onjuist lijkt, dat „de mechanisatie van de wereld in een stadium van de gevaarlijkste overspanning is getreden".

Of het daartoe zal komen, dat binnen aizienbaren tijd de West-Europeesch-Amerikaansche techniek ten einde zal zijn? Ten einde, omdat juist de sterke en scheppende begaafden zich afwenden van de practische problemen en wetenschappen en dus omdat het geestelijk niveau daalt, of wel omdat de ontelbare handen der gekleurden, die even bekwaam en met veef rriinder pretentie aibeiden, de grondslagen der blanke oeconomische organisatie hebben geschokt, zooals Spengler het ziet? Of de diepste grond der werkloosheid in de blanke landen geen crisis is maar het begin van een catastrophe?

Wij zijn niet geroepen op die vragen een antwoord te geven. Wij zijn daartoe ook niet in staat. Moge het onder ons niet ontbreken aan mannen „ervaren in het verstaan der tijden, om te weien wat er gedaan moet worden".

Wij hebben alleen noodig gehad even de situatie aan te geven en aan de hier en daar gelaten oplossingen een enkel woord te, wijden, alsmede het pessimisme, 'dat velen heeft aangegrepen, te noemen.

De zorg immers voor de werklooze arbeiders, en. meer bijzonder de geestelijke zorg, is niet te oefenen, indien wij niet weten, wat hun leven beroert, welke zorgen hun harten vervullen, welke vragen hun zielen ontrusten en welke perspectieven zij zien, of anderen hen doen zien.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen