GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

UIT DE HISTORIE

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

UIT DE HISTORIE

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Eeuwfeest van den BUbel In Engeland.

400 jaren geleden verscheen de eerste z.g. Groote Bijbel.

Gelijk wij Nederlanders in 1937 het derde eeuwfeest van onze Statenvertaling van den bdjbel hebben gevierd, zoo is het voor Engeland omstreeks dezen tijd vierhonderd jaren geleden, dat de z.g. „Groote Bijbel" ontstond.

Ook in Engeland heeft de nationale bijbel een onmetelijken invloed op het gansche volksleven en de taal gehad.

Het dringt heden maar zelden tot den gewonen Mjbellezer door, van welke nationaliteit hij ook is, wat er alzoo heeft moeten vooraf gaan voor en aleer zulk bijbellezen mogelijk werd.

Den ütanenarbeid van Luther, het gezwoeg der Nederlandsclie vertalers, het reuzenwerk, dat er gedaan is om den Engelschen bijbel tot stand te brengen, vergeet de ondankbare bij bellezer.

Een paar jaren geleden hebben wij in „Tlie John Rylands Library" te Manchester, een sclxitterende tentoonstelling: de geheele geschiedenis van den Engelschen bijbel, kunnen zien. Dat was buitengewoon indrukwekkend.

Misschien kan men nergens beter dan in Rylands, met zijn ongekende schatten op dit gebied, deze merkwaardige geschiedenis, een belangwekkend stuk Britsche historie, van den grond af leeren kennen.

Veel vroeger dan andere volken hadden de Engelschen in hun eigen taal een volledige bijbelvertaling, n.l. die van Wiclif (1380); maar William Tindale (1525) en daarna Miles Coverdale (1488— 1568) kunnen als vaders van den Engelsclien bijbel gelden. Het begon met Tindale's Nieuwe Testament, dat in 't voorjaar 1526 in Engeland doordrong; Koning Hendrik VIII en zijn kardinaal Wolsey deden alles om het tegen te houden, maar het kwam tocli, vaak midden in balen koopwaar verpakt.

De Engelsche bisschoppen hebben soms mandenvol van deze gesmokkelde N. Testamenten doen verbranden. Wel een treffend bewijs dat dit boek toen een van de „best sellers" was.

Nu is het merkwaardig te zien hoe Hendrik VIII, deze wonderlijke vorst-theoloog, van bijbelverbrander bijbelverspreider geworden is.

Dat het Engelsche volk zoo bijbelvast werd en zijn letterkunde zonder bijbel eenvoudig niet is te verstaan, was voor een niet gering deel mede het werk van dezen koning.

De omzwaai kwam in November 1534 met het verschijnen van de „Act of Supremacy", welke eenvoudig den koning „Hoofd van de Engelsche Kerk" verklaarde. Immers de Paus wilde des konings echtsdieiding van Catharina van Aragon, zijn gemalin, niet toestaan.

Zoo werd de „Anglicana Ecclesia" geboren. Reeds in het najaar van 1535 kwam Coverdale met zijn bijbelvertaling voor den dag, die hij plots aan Hendrik VIII opdroeg: „Miles Coverdale, who' submits Ms poore translacyon unto the spirite of truth in your grace" („Miles Coverdale, die zijn armzalige vertaling aan den geest der waarheid in Uwe genade onderwerpt").

De c[uarto-editie, al in 1537 volgend, noemde zich: „Set forth with the Kings moost gracious licence" („Opnieuw uitgegeven met de genadige toestemming van den Koning").

Om den Paus te verloochenen en Koning Hendrik VllI in het gevlij te komen, sprak de opdracht der eerste uitgaaf van „Your dearest just wyfe and most verlious Pryncesse Queue Anne" („Uw geliefde wettige vrouw en zeer deugdzame Prinses Koningin Anna").

Maar nadat deze „Quene" op 19 Mei 1536 was ontlioofd, sprak de volgende uitgave, 1537, van „Quene jane".

Coverdale had zijn vertaling vooral uit het Duitsch en het Latijn gemaakt; oorspronkelijk was zij dus geenszins.

De eerste bisschoppen van de in 1534 protesitantsch geworden Engelsche Kerk, vaardigden, natuurlijk op gezag van het hoofd der Kerk, den Koning, zoogenaamde „Injunctions" (gezaghebbende vermaningen) uit.

Die van Thomas (Lord) Cromwell (1485—1540) „the King's vicegerent" van 5 Sept. 1538, is al heel merkwaardig: zij gelast, dat voor 'tAllerheiligenfeest (1 Nov. 1538) allen in 't land „the whole Bible of the largest volume in English", gemakkelijk voor het gebruik van alle gemeenteleden, moeten bezitten. Verder vermaant zij de parochie-geestielijken, zooveel mogelijk deze bijbellectuur onder hun gemeenteleden te bevorderen. Deze bijbel, van groot formaat, was ook grootendeels het werk van Coverdale, al wordt dan op het titelblad beweerd, dat hij uit het Hebreeuwsch en het Grieksch was vertaald. Tusschen April 1539 en December 1541 verschenen er niet minder dan zeven uitgaven, telkens wat „herzien".

Men zegt dat ongeveer 20.000 van deze folio's uitgegeven zijn. De „groote" bijbel, verscihenen in 1539 wordt ook wel eens „Cranmers BiBle"" ge­ noemd, maar aartsbisschop Cranmer heeft aan de vertaling geen aandeel gehad.

Alleen heeft hij voor de uitgaaf van April 1539 een voorrede geschreven.

De titelbladzijde van dezen „grooten" bijbel heeft niemand minder dan Hans Holbein, 's Konings gunsteling, geleekend.

Krasser is wellidit nooit een koning gevleid dan op deze plaat: „Hendrik VIII zit op zijn troon, in vol ornaat, en dteelt links en rechts het „verbum dei" uit aan de bisschoppen, die het verder reiken aan de parsons en dezen weer aan de menigte, onder aan de bladzijde.

De koning heeft het op zijn beurt uit den hemel ontvangen, gelijk de hemelsche verschijning met de lange linten boven den koningstroon voorstelt. Maar koning Hendrik is de hoofdpersoon; tallooze linten, kris en kras door de menigte, roepen des konings glorie uit: „God save the Kynge" — „Vivat rex" — „vivat rex" — „vivat rex"! Het wapen van Cromwell ontbrak ook niet. Maar deze man, die den geweldigen ommekeer had tot stand gebracht en zijn koning van bijbelverbrandeir tot bijbelverspreider had weten te maken, veirloor 28 Juli 1540 zijn hoofd op het schavot. De titelprent van de uitgaaf van 1541 van den „grooten" bijbel vertoont dan ook een blancoi waar vroegör Cromwell's wapen placht te prijken.

Ontelbaar werden de uitgaven en sedert het Blritsclie Bijbelgenootschap is opgetreden, werd in ongeveer duizend talen de bijbel in millioenen exemplaren over de geheele aarde verspreid en nog altoos gaat dat door.

Wat de „New Cambridge Edition" tegenwoordig voor 31/2 shilling biedt, is verwonderlijk: meeir dan duizend bladzijden in twee kolommen, zeer diiidelijk gedrukt, met de „Apocrieve" boeken daarbij, een paar kaartjes van het „Heilige land", het geheel in mooi roodlinnen, stevig gebonden; nog gaat aan dezen „Bible" de opdracht van de vertalers aan Koning James vooraf. Een waardige viering van het vierde eeuwfeest, deze fraaie, goedkoopo uitgave!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 9 juni 1939

De Reformatie | 8 Pagina's

UIT DE HISTORIE

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 9 juni 1939

De Reformatie | 8 Pagina's