Pastorale

In de wereld der kinderen bestaat een spel van een wolf en een herder met schapen. Twee parallel loopende strepen op den grond stellen de grenzen van twee weilanden voor. Aan den kant van de eene streep staat een kind, dat voor „wolf" speelt. De wolf loert op elk schaap, dat die linie poogt te passeeren om naar 't er achter liggende grazige weiland te gaan. Ter zijde van de andere' streep staat de „herder". En achter die lijn staan de „schapen" opgesteld. Dus zoo:

Het spelletje bestaat nu hierin, dat de herder de schapen laat oversteken, en dat de wolf ze probeert te vangen op het tusschen de strepen liggende stuk Wanneer het aantal schapen groot is, pleegt het vaak te gebeuren, dat de wolf zich een aantal assistenten uit de schapen kiest om zijn wolven-taak te helpen verlichten.

Bij het oversteek-spelletje hoort de volgende „liturgie" :

Wolf: Herder, herder, laat je schaapjes gaan!

Herder: Ik durref niet!

Wolf: Waarom niet ?

Herder: Om de booze woUef niet.

Herder: Om de booze woUef niet. Wolf: De booze wolf is gevangen, tusschen twes ijzeren tangen; hij ziet geen zon, hij ziet geen maan. Herder, herder, laat je schaapjes gaan!

Na dezen bedriegelijken raad pleegt de herder in zijn handen te klappen om aan de schapen het signaal te geven om over te steken. De wolf springt daarna, al of niet geassisteerd door andere wolven, tusschen de schapen in, en maakt zooveel mogelijk slachtoffers, die dan „af" zijn. Het vacuum tusschen de twee lijnen blijkt „levensgevaarlijk".

* Aan dit spelletje van den „dwazen herder" moeten we denken, als we zien, wat zich heden in de politieke en kerkelijke wereld af-spéélt.

Britsch-Indië is India geworden. En Nederlandsch-Indië: Indonesië. Herders hebben in de handen geklapt. Ze lieten hun onderdanen gaan naar de grazige welden hunner nationalistische droomen. De gezonde ontwikkeling eischte dat. Regeeringspersdiensten riepen op om dankbaar te zijn. Leve de rechten van den mensch! De communistische wolf of beer was toch vèr?

Schier niemand bad: geef Heer, den koning, den herder. Uwe rechten. De herders der natiën gingen het zelf gelooven, dat het tot hun herdersplichten behoorde hun onderdanen-schaapjes te laten gaan. Er waren ook pastores, kerkeUjke herders, die zeiden, dat Gandhi en Sjahrir mannen waren, waar God voor gedankt moest worden. Er werd betoogd, dat het juist écht-pastoraal was om in het geloof het oversteken van de eene Ujn naar de andere te wagen. Een herder is geborneerd, zoo werd verkondigd, als hij niet let op de kairos, het teeken der tijden, het gunstige moment om van weide te veranderen. Een ware — politieke en kerkelijke — herder, zoo ging men voort, moet das Gebot der Stunde, het gebod van het moment zien.

En niemand schier vroeg naar die Stunde des Gebots, den welaangenamen tijd om Gods herdersrechten te handhaven. Zelfs menschen, die zich „issus de Groen" noemden, beweerden, dat evenals het leven moet verloren om behouden te worden, zoo ook Indië met herderlijke bewogenheid diende prijsgegeven te worden, om het te behouden. Laat ons de revolutie steunen, opdat de reformatie des te meerder worde. Laat ons ons begeven in het gebied van de Umwertung aller Werte, van de herwaardeering aller (pastorale) waarden, opdat we oversteken naar de hoogste waarden van vrijheid, geUjkheid en broederschap. Vort schapen, de lijn over; ook jullie, Ambonneezen.

We denken ook — ja, daaraan vooral — aan de kerk. Homerus èn de bijbel noemen koningen: herders. Maar waar Homerus reeds lang zwijgt, spreekt Gods Woord dóór over den Grooten Herder der schapen, den Goeden, Sehoonen Herder. Dte verhoogde Heer heeft aan de kerk gegeven herders en leeraars. Zoolang deze het Woord zuiver prediken, dienen de schapen dezen ook te volgen.

Maar de Schrift weet ook, dat er valsche herders kunnen opstaan. Het is onverantwoord om ieder, die „pastoraal" doet, den titel waren, goeden herder toe te kennen. Er zijn dwaze herders, herderen, die de schapen van des HEEREN weide ombrengen, verstrooien, doen dolen (Jer. 23; Ez. 34; Zach. 11 : 15, 16; Joh. 10).

In den grond van de zaak zijn al deze valsche herders, die de Schrift ook wel grijpende wolven in schaapsvellen noemt, wat hun prediking aangaat, gelijk. Zij verlokken de kudde de weide van het Woord te verlaten en beloven hen andere, vettere weidegronden aan den overkant. Tegenover alle bezwaren van conservatieven en principiëelen, die de lijn der vaderen en

der martelaren met durven of willen verlaten, hebben zij één boodschap: de booze wolf is ongevaarlijk; vrede, vrede en geen gevaar; weet gij niet, dat als gij u op de expansie in de breedte gaat toeleggen, gij als kudde des HEEREN de wereld (oecumene) overdekken zult'

Echter niet al deze herders gaan even ver, willen even ver gaan in het oversteken van het terrein tusschen de twee strepen. Er zijn dwaze herders, die hun schapen, al in de handen klappend, sommeeren om zoo vér mogelijk te gaan. De booze wolf, zoo zeggen ze, is eigenlijk geen wolf meer. Hij is maar een variatie van het soort dier, evenals het schaap dat is. Feitelijk is er slechts een nuance-verschil tusschen wolf en schaap. Beide zijn dieren en de wolf zal in dezen oecumenischen tijd met het lam verkeeren. Steek de streep maar gerust over, o schapen, er is een doorbraak op alle fronten. De vrijzinnige is den orthodoxen mensch geen wolf meer. En de rechtzinnige, die in „gesprek" wil treden met den modemistischen loochenaar van Christus' opstanding, ziet er niet eens meer zoo schaapachtig uit.

Er is echter ook een andere soort van valsche herders. Die zijn moeilijker te onderscheiden. Zij willen „in deze situatie" „nog niet zoo ver" gaan. Oudvaderlijke herinneringen belasten hen nog. Ze gelooven nog wel een beetje aan een wolf. Ze willen met de in het Paradijs gezette vijandschap tusschen wolven en schapen nog wel rekening houden. Echter, in zooverre willen zij met den tijd meegaan, dat ze niet meer gelooven, dat de wolven over een groote actie-radius beschikken. De booze wolf is gevangen. Ja, natuurlijk, zoolang de wolf kan klauwen, zoolang hij tanden heeft, is het zaak niet in zijn onmiddelüjke nabijheid te komen. Maar er is geen noodzaak meer om als in de dagen van de Afscheiding ten gevolge van belijdeniskramp angstvallig achter de antieke streep te blijven staan. Herder, herder, laat je schaapjes gaan (maar niet tè vèr).

Waaraan we denken? Aan de herderlijkheid van de Nederlandsche Hervormde Kerk, die bezig is om op groot-scheper-sche wijze door het instituut „Kerk en Wereld" te Driebergen, via de I.K.O.R., door middel van een reorganisatie, en op vele andere manieren degenen, die nog poogden de oude posities in te nemen, ook te doen oversteken. Rust, mijn ziel, uw God is Koning, zoo wordt gezongen, het oude (de tijd, dat „evangelisaties" noodig waren) is voorbij-gegaan, het is alles nieuw geworden. Allen, rechts en links, hebben één Heer. En wie om den boozen woUef niet durreft is ongeloovig. Hij is een intellectualistische confessionalist.

We denken ook aan de kerken, die ons onvergetelijk zijn: de gebonden gereformeerde kerken. De synode van Den Haag heeft ons met een bepaald soort herderlijkheid doen kennis maken. Het blijkt, dat men naast de schriftuurlijke grens, die de weide der schapen afbakent, nog een eigen grens getrokken heeft. Wel waren er verschillende verzoeken om grenscorrecties ingediend. Maar die zijn alle afgewezen. En de als mis-leiders uitgestooten herders, die met inzet van hun leven gestreden hadden tegen deze onschriftuurlijke inkorting der grazige weide, heeft men niet in eere hersteld. Op papier bleef het on-katholieke weide-grensje gehandhaafd, met verwijzing naar 1905, 194^, 1943, 1946; geen schaap kan er meer wijs uit worden.

En dit is juist het on-herderlijke. Want als de schapen de grenzen van de weide niet meer weten, dan dreigt het gevaar, dat ze uitzwermen naar alle kanten. Eenerzijds wordt er nog wat gestreden over grenscorrecties, maar anderzijds gaat het dan in de kerken net als vandaag in de wereld der staten: de grenzen worden als met een spons weggeveegd. De schapen gaan dan zélf vragen: zeg den „gereformeerden" schapen, dat zij de oude barrières doorbreken mogen.

De synode van Den Haag maakt den indruk het gereedschap van den strengen herder te hebben. Ze hanteerde den herdersstaf tegen vrijgemaakte scheurmakers en zwaaide met de ijzeren tangen van gehandhaafde hiërarchie en schoolsche formules. Zelfs de 31 studenten werden emstiglijk vermaand niet zoo lichtvaardig te spreken. Die lammetjes met veel geschreeuw en weinig wol moesten zich toch matigen. De sjTiode wist waar ze stond. Ze liét haar schaapjes niet gaan. En tegenover hen, die pleitten voor aansluiting bij den Wereldraad, hield ze, naar het scheen, het been strak.

Maar de synode van Den Haag had ook ander gereedschap. Dat van den dwazen herder, die, noodgedwongen, den weg van den minsten weerstand volgend, zijn schaapjes laat gaan, het hek van den dam haalt, en wolven in bescherming neemt tegenover eigen schapen. De 31 studenten wezen op de „oversteek"mentaliteit van studenten-herders, die heulden en huilden met de wolven in het oecumenische bosch. Maar de synode nam, evenals de hoogkerkelijke autoriteiten in den tijd van Hendrik de Cock (beschermde hij ook niet in een publiek geschrift de schapen tegen de wolven? ), de weleerwaarden in bescherming: hun herderlijke naam was aangetast. Ja, aan de studenten, die opkomen voor de Oude Lijn, wordt thans publiek verweten, dat zij een ongereformeerde Nieuwe Lijn trekken. Dreigende Deformatie bij baardelooze herdersknapen. Erger dan vóór Assen.

We noemen voorts nog enkele feiten. Er komen voortaan predikanten in algemeenen dienst, waardoor de tucht op hen, als ze met wolven vrede sluiten, bemoeilijkt wordt. De belgische synodale kerken, tenminste de herders daarvan, willen vereenigen met de Belgische Zendingskerk. De synode verzette zich niet tegen deze gedachte: ze laat straks de schaapjes gaan, die zich dan oplossen in een algemeen protestantisme. De Indische „Gereformeerde Kerken" waren als gast tegenwoordig. De eindhovensche synode hééft deze reeds laten gaan. Het is een algemeen bekend feit, dat deze kerken zeer nauwe connecties onderhouden met de Protestantsche Kerk in Indië. Ja, in December 1949, zouden deze in Bangkok, op de conferentie uitgeschreven door Wereldraad en Internationalen Ztendingsraad, aa.nwezig zijn. In Den Haag klonk geen vermaning. Onherderlijk laat men ze gaan Den wolf tegemoet En de kerken van Java! Ze zijn volledig in de oecumenische beweging ingeschakeld. Eindhoven heeft ze zelfstandig verklaard en dus laten gaan. Den Haag zette er het zegel e voto eindhovano op. Toch werken de synodale kerken met haar mee. Hoe kan dat? Dat kan alleen, door schandelijk eigen uitspraken te verloochenen, de schapen in eigen land te misleiden en de javaansche schapen te s t ij v e n in haar zonde. De besluiten van Den Haag betreffende samenwerking in de zending zijn lijnrecht in strijd met de formulieren van eenigheid, die men zegt te onderhouden en het besluit over den Wereldraad, dat toch zoo principieel heet te zijn.

Het is een ongebroken houding, die we helaas telkens zien terugkeeren. Op gevaar af belachelijk te zijn, worden de schaapjes achter het hjntje van 1942—'46 gehouden. Maar nauwelijks is men de Alpen over, of de breedst mogelijke samenwerking vangt aan. In Holland moet heel bitter gevochten tegen schilderiaansche wolven. Maar in Indië zijn propagandisten voor den Wereldraad niet gevaarlijk meer! Of er nationalistische of communistische sympathieën zijn: Das macht ja gar nichts aus, Mensch! wordt eiken vrager toegebeten. De zendelingen in Indië worden voortaan niet alleen door de synodale kerken hier te lande, maar ook door de Indonesische benoemd. Mochten die zendelingen (desneen!) ouderwetsche bezwaren hebben en zich nog gebonden voelen aan dogmatische lijnen, dan zullen de kerken aldaar het hun wel dicteeren: Herder, herder, laat uw schaapjes gaan, de booze wolf is gevangen; die gij wolven noemt, heeten wij hier herders.

Leid ons, Heere, niet in de verzoeking, ons te wagen buiten de grazige weiden van Uw Woord. Maak ons getrouw, ook al moeten wij daarom als lafaards gescholden worden. En verlos ons van den boozen Wolf, Heere; hij is tot ons aFgekomen, en heeft groeten toom, wetende, dat hij een kleinen tijd heeft. Wij dan, wetende den schrik des Heeren, durven de weide Van onze belijdenis niet te verlaten. We willen het ook niet. Van U is het opperste herderschap, sterk ons dan om als herders de schapen te helpen, die zijn in grooten nood. Uw eigen Zoon heeft gezegd: Niemand kan Mijn schapen rukken uit de hand Mijns Vaders. Ik en de Vadeizijn één. Gij laat, o Herder Israels, Uw schapen niet gaan. Bewaar ons er dan voor, dat wij het wèl zouden doen. Doe ons U navolgen, maak ons waakzaam. Opdat niet het bloed der schapen op ons hoofd zij. Opdat de schapen vergaderd, en niet verstrooid worden. Van nature zijn ook wij tot dwalen geneigd: verlicht ons verstand, opdat we de verleidende stemmen kunnen onderkennen. Wil door onzen strijd tegen de wolven en in de handen klappende huurlingen nog vele schapen tijdig tot bezinning doen komen. En, o Opperherder, die het bevel deed geven: Weid Mijne schapen!, doe ons, nadat wij een weinig tijds geleden en gestreden hebben, ten laatsten dage ten eenenmale de overhand behouden. Scheldt Gij het wild gedierte, dat niets in 't woeden ontziet.

Doe ons haten, die U haten. Amen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen