VU Magazine 1974 - pagina 314

Den Haag m de Indringende media

a 20 minuten teneinde uiteen te zetten 'hoe het Christendom voor de ontwikkeling van den Inlander niet kan worden gemist en tot welke schadelijke gevolgen het kan leiden, indien de Westerse cultuur zonder het Christendom wordt gebracht'. Maar de minister stak er een stokje voor. 'Door de Nederlandsche Christelijke Radiovereeniging is van den Minister van Waterstaat bericht ontvangen, dat deze, zich voegende naar de inzichten van den Minister van Koloniën, tot zijn leedwezen de gevraagde toestemming voor deze uitzending niet kan verleenen'. De teleurgestelde NCRV berust daarin met een opmerkelijk gemak. 'Wij zullen deze afwijzende beslissing niet becritiseeren. Aannemende, dat tegen het woord van den heer Idenburg wel geene bezwaren zullen bestaan, kan de weigering alleen worden verklaard uit de reden, dat men na eene toespraak van den heer Idenburg, ook redevoeringen van socialistische zijde niet zou kunnen weigeren'. Maar geheel vrede had men toch niet met de zaak. 'Toch zijn we van oordeel, dat op den duur dit standpunt niet kan blijven vastgehouden, en dat de Regeering er wel toe zal moeten komen, het gebruik van deze nieuwe uitvinding ook voor toespraken als bovenbedoeld toe te staan'. Met name in de koloniën, gebieden met weinig democratie, was de overheid beducht voor de nieuwe uitvinding. Tot 1926 gold in Indonesië zelfs een algeheel luisterverbod. 'De politie had druk werk met het doen neerhalen van antennes', meldt het NCRV-orgaan van 18 juni 1927. Met name vrees dat uitzendingen van communistische stations (vanuit Rusland) konden worden opgevangen, speelde daarbij een rol.

men te adviseren om de AVRO minder zendtijd toe te bedelen. Het moest een spontane actie worden, zo zette hij uiteen. Precies na het uitspreken van het woordje 'spontaan' draaide de controlerende ambtenaar de knop om. Ditmaal was 'rechts' Nederland woedend. In De Telegraaf dichtte Clinge Doorenbosch: 'Ons denkbeeldig Vrijheidsbeeld zit met de handen in het haar, Arme over-over-opa. Vocht u daarvoor tachtig jaar? Arme over-over-opa. Gaf u daarvoor geld en goed? Stroomden daarvoor in ons Meerland Hectoliters heldenbloed?' Ditmaal gnuifden de socialisten, maar hun vreugde was van korte duur, want kort daarop werd een radiorede van VARA-secretaris Zwertbroek van overheidswege afgebroken, omdat hij betoogd had dat de VARA 'n eigen zender nodig had. En zo ging dat maar door. Oktober 1930 interpelleerde de socialist Albarda de regering ten tweeden male over de wijze waarop censuur

Amendement In Nederland zelf begint de censuurkwestie pas een rol te spelen tegen het eind van de jaren twintig. Vrijwel ongemerkt begint de overheid zich bevoegdheden aan te meten. In 1928 komt de eerste Nederlandse wetgeving tot stand op het gebied van de omroep. Zonder hoofdelijke stemming en zonder dat enig kamerlid bezwaren oppert, wordt een amendement van het kamerlid Suring (r.k.) aangenomen, waarbij werd vastgelegd dat bij algemene maatregel van bestuur bepalingen omtrent preventieve controle konden worden uitgevaardigd. Noch in de Tweede, noch in de Eerste Kamer, had iemand bezwaar, doch binnen enkele jaren blijken - zo constateert minister Reymer in 1930 - diverse leden berouw te hebben 'dat ze zich destijds niet hadden verzet tegen de wettelijke regeling der radio-censuur'. Maar dan heeft de harde praktijk zijn intrede gedaan. De eerste interpellatie vindt plaats in 1929, reeds voordat het Radioreglement is vastgesteld en de Controlecommissie is geïnstalleerd. Zich bewust van hun verantwoordelijkheid hebben ambtenaren tot tweemaal toe een uitzending afgebroken. De eerste keer betreft het een lezing van de Vrijdenkers Radio Omroep, 'waarin de spreker zich over Mussolini, 'den eersten minister van een bevriende Staat' had uitgelaten op een wijze, die naar het oordeel van den Minister gevaar opleverde voor de veiligheid van den staat', (dr. J. Boer in dissertatie). De voldoening bij bewonderaars van Mussolini over het de-mond-snoeren van deze linkse stem werd echter verstoord, toen in dat jaar AVRO's Willem Vogt (Mussolini-bewonderaar) eenzelfde lot trof midden in een toespraak. Een paar dagen voordat hij zou verschijnen voor de Radioraad, poogde V\/illem Vogt via de radio zijn luistervinkenaanhang op te wekken tot het overstromen van dit college met schriftelijke protesten tegen het vermoede voorne16

Een AVRO-afgevaardigde protesteerde in 1928 namens 400.000 leden tegen regeringsplan om AVRO te kortwieken. Kort daarop werd Willem Vogt (midden) de mond gesnoerd tijdens een uitzending.

werd toegepast. 'Hef faesfe is maar te lachen om zulke handelingen'. Verontwaardigd riep hij uit: 'Trouwens we hebben reeds zeven jaar radio-omroep, maar wat is er al dien tijd, vóór de onlangs ingestelde censuur op de radio gebracht geweest, dat gevaarlijk werd geacht voor de goede orde, de veiligheid of de goede zeden? Letterlijk niets!' Hij wees op de grondwettelijk vastgelegde vrijheid van meningsuiting voor de pers (art. 7) 'Welnu, dit geldt toch ook voor den aether? Preventieve censuur als nu wordt uitgeoefend, wordt - zoo heeft de voorzitter van de Chr. Radiovereeniging (de NCRV) mr. Van der Deure gezegd alleen in Rusland of Italië op haar plaats geacht'. Maar minister Reymer antwoordt dat geen kamerlid twee jaar geleden tegen het amendement-Suring was. Dan had men toen maar een mond moeten opendoen. Hij is het trouwens niet eens met de vergelijking van radio met de pers. Er is z.i. een 'principieel verschil'. 'De radio dringt tot ieders huiskamer door en naar spreker meent, heeft iedere argeloze luisteraar er recht op, dat hij daardoor niet in zijn gevoelens wordt gekwetst. De heer Oud (V.D.): Nu komt u op gevaarlijk terrein. Minister Reymer: Meermalen bereiken mij brieven van menschen, die er hun teleurstelling of zelfs schande over

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen