VU Magazine 1974 - pagina 245

m

magazine

snappen, maakt de zaak niet beter maar erger. Hij ontsnapt aan de medeverantwoordelijkheid voor de toekomst die, nogmaals, niet als pretentie, maar als onontkoombare noodzaak, in de hand van de mens is gelegd. Daarvan is geen ontsnapping, geen escape mogelijk, noch naar een mystieke noch naar een ludieke kant, zonder het odium op zich te laden van desertie en ondermenselij k handelen.

Structuur-maker Door de techniek is de mens uit het cyclische in het lineaire denken getreden. Hij is, zoals Ton Lemaire zegt, uit het natuurgebeuren in veel sterker mate dan ooit tevoren in de historie gestapt. Die stap heeft zijn consequenties. De mens is niet meer vrij om als het ware in de cyclische gang der natuur terug te zinken - hoe ontzaglijk groot de verleiding ook is daartoe en hoe heerlijk het is om in de vakanties even daaraan toe te geven. Hij is, of hij wil of niet, de maker van zijn geschiedenis. Hij is dus ook de maker van de structuren van zijn samenleving. Dat zijn geen goddelijke instellingen. De mens kan ze veranderen. Hij zal ze moeten veranderen, wil hij tenminste zorgen dat zijn kinderen kunnen leven. Daarmee is de politiek, in de zin van: bewust bezig zijn met vorm geven aan een menselijke samenleving, allesbehalve een vuil zaakje. Integendeel, het is een primaire menselijke aangelegenheid geworden. Daarmee ook een primaire geloofsaangelegenheid - alle verwijt van horizontalisme ten spijt. Waarbij dient gezegd dat politiek in veel meer vormen kan worden bedreven dan alleen in die van partijpolitiek.

voor het dagelijks brood veel minder tijd vraagt, wij in plaats daarvan moeten 'zwoegen' om door een goede politiek (waarvan o.a. zorg voor het milieu een essentieel onderdeel is) onze samenleving menselijk en leefbaar te houden en te maken? Zou zo politiek niet het nieuwe 'zweet des aanschijns' kunnen betekenen, waarin wij ons brood moeten eten? Dat wil dus zeggen, dat het bij ons menszijn van nu hoort. Dippel heeft eens gezegd dat ons werk altijd het karakter zal blijven houden van 'laborale', van zwoegen. De 'vorm' van het zweet wordt wel anders. Maar het zweet zelf wordt ons niet bespaard. Tenminste - als we er niet alleen op uit zijn om voor onze eigen generatie te zorgen, maar ook voor onze kinderen, kleinkinderen en volgende generaties. In een artikel Ethische consequenties van de ecologische imperatief, zegt prof. de Graaf, dat, waar het al moeilijk is aan onze naasten te denken, het nog moeilijker is om aan onze verre naasten (in de derde wereld) te denken. Toch zien we die nóg (o.a. op de t.v.) en bovendien kunnen zij nog een macht tegen ons vormen. Hier moet dus op ons verantwoordelijkheidsgevoel en op onze fantasie wel een sterk beroep worden gedaan. Wij moeten, aldus de Graaf, enerzijds zorgen voor de verre naasten in de ruimte (derde wereld), anderzijds voor de verre naasten in de tijd (komende generaties). In beide gevallen zullen wij, rijken van nu, anders moeten gaan leven, ons vrijwillig moeten beperken en niet denken dat alles maar door kan gaan op de oude voet. Ik denk, dat als de schrijver van de tien geboden nu had geleefd, hij aan het vijfde gebod: 'Eert uw vader en uw moeder . . .' een vervolg kon hebben gegeven in deze trant: 'Gedenk uw kinderen en kindskinderen, opdat hikn dagen niet verkort worden in het land, dat de Here uw God ook voor hèn bedoeld heeft.'

Nieuw zweet

Positie vrouw

Als de mens uit het paradijs is verdreven - zo luidt het diepzinnige verhaal wordt hem gezegd dat hij 'voortaan in het zweet zijns aanschijns zijn brood zal eten'. Daarmee was bedoeld dat hij hard zou moeten zwoegen om aan zijn levensonderhoud te komen. Maar zie, daar is nu de techniek, de computer en de automatisering - waar blijft de noodzaak van menselijk gezwoeg? De mens kan - althans in de geïndustrialiseerde landen volstaan met een steeds kortere werktijd. Zijn vrije tijd daarentegen wordt steeds groter, 's Morgens jagen, 's middags vissen' - dit woord van Marx schijnt zijn realisering nabij. Zou het kunnen zijn dat, nu de arbeid

Het is goed om duidelijk te maken, dat met het eindigen van het agrarisch cultuurpatroon ook positie en identiteit van de vrouw veranderen. Deze positie en identiteit stonden binnen het oude patroon vast: de (gehuwde) vrouw was de meesteres van huis en hof en had daarin een volwaardige en aan de man evenwaardige vervulling van haar mens-zijn. Met het doorzetten van de eerste industriële revolutie ca. 1870 begint geleidelijk een verandering, eerst vooral in de stad en in de zgn. hogere kringen. Allerlei taken van de meesteres van het huis worden successievelijk overgenomen, hetzij door 'gedienstigen' van verschillende soort, hetzij door appara-

j . c. boxsem assurantieadviseur

autoverzekeringen met extra hoge kortingen voor academici en medewerkers van de Universiteit, overname no-claimkorting ziektekostenverzekering, zeer concurrerende premies, uitstekende voorwaarden praktijkfinancieringen voor artsen en tandartsen woningfinanciering, hypotheek mogelijk tot 110% voor academici, zeer vlotte service.

AMSTERDAM Stadionweg 116 Postbus 7280 Telefoon: 020-760071 (9 tot 22 uur)

35

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen