VU Magazine 1974 - pagina 141

m

magazine

'We geloven dat we een heilige roeping hebben voor een leven van afzondering van de wereld, zijn dwaasheden, zondige praktijken en methoden.' Wat is er tussen deze twee jaartallen gebeurd?

Anabaptisten Afgezien van de neiging der Amish boodschappen en verklaringen volkomen letterlijk op te vatten, scharen ze zich graag aan de zijde van de meest felle verdedigers van de standpunten der Anabaptisten (wederdopers) en Mennonieten (Doopsgezinden) en in hun geschiedenis eisen ze die figuren voor zich op. Daarbij kan uitsluitend de meest starre interpretatie der leerstellingen hun goedkeuring wegdragen. Zo vallen ze terug op de opvattingen van de Anabaptist Conrad Grebeldie aan het begin van de 16e eeuw in de Zwitserse en Zuidduitse gemeenschappen tezamen met Zwingli de grote kerkelijke hervormingen doorvoerde. Beiden stonden een verregaande versobering in de kerkelijke eredienst voor, afschaffing van tienden e.d. Ook had Zwingli nog geen moeite met de doop tijdens de volwassenheid, opdat het bewuste belijdeniskarakter beter tot zijn recht zou komen. Maar dat de Heilige Schrift als enige spirituele autoriteit beschouwd werd, inhoudend een volledige scheiding van kerk en staat, ging Zwingli te ver. Hij dacht politiek en wilde een geordende met de staat samenvallende kerkelijke macht ten einde de hervorming tegenover de macht van de paus van Rome veilig te stellen. Ook meende Zwingli een leger nodig te hebben en kon niet uit de voeten met de spreuk: Wie naar het zwaard grijpt, zal er door omkomen, zoals Grebel in navolging van de Heer leerde. De geschiedenis vermeldt als curieuze bijzonderheid, dat Zwingli als legerpredikant aan het front is gestorven. Dat de Anabaptisten zich niet aan de wetten van de toenmalige Zwitserse staatskerk conformeerden - ze wensten geen eed af te leggen, noch een burgerlijk huwelijk aan te gaan, noch militaire plichten te vervullen - is hun duur komen te staan. De vervolgingen der Anabaptisten door hun protestantse medebroeders waren al even zwaar als de Mennonieten in de Spaanse Nederlanden onder Philips II en Karel V te verduren hadden.

Vermijding 'Zo brengt men iemand tot schaamte en zo hoopt men op zijn schreden terug te keren.'

Een element in de religieuze overtuiging van de huidige Amish dat niet van de Zwitserse voorvaderen afkomstig is, maar regelrecht uit het Holland van de Mennonieten is de leer der vermijding. Sommige predikers van deze parallelgodsdienst meenden dat het niet voldoende was, als je vanwege een zonde of het sluiten van een compromis met de wereld, in de ban ging; De persoon in kwestie moest ook nog gemeden worden. Het hield in dat hij in sociaal opzicht volledig geïsoleerd werd. De toenmalige exegeten borduurden voort op het woord van Paulus dat stelt dat men niet eet met een ongelovig lidmaat (I Cor. 5 : 11). Menno Simonsz, een voormalig roomskatholieke priester uit Witmarsum (Fr.) was de woordvoerder van dit gebod, maar de geschiedenis leert dat hij dit niet van harte was.

Swaantje Rutgers Normaliter komen dit soort krasse leerstellingen niet verder, dan de deur der theologische vergaderruimten waar de pro's en contra's tegen de wanden opklinken. Niet aldus met de vermijding. Rond 1550 moet het plaatsgevonden hebben dat iemand in de ban ging - hetgeen op zich niets bijzonders was: Zo iets deed zich al voor als je 'buitenkerkelijk' huwde aangezien je dat 'in de Heer' diende te doen. Maar nu volgde op de ban voortaan de vermijding en daar het een gehuwde man betrof, betekende dit scheiding van tafel en bed. Het wordt gezegd dat Swaantje Rutgers uit Franeker, wier man dit overkwam deze 'vermijding' niet nam. Bovendien beschikte ze over goede relaties in de geloofsgemeenschap. Menno Simonsz schijnt nog verzoenend te zijn opgetreden, maar vanwege zijn tolerante houding riskeerde hij zelf door ene Leonard Brouwers uit Hoorn in de ban gedaan te worden, en stopte abrupt met zijn poging tot bemiddeling. De eerste scheuring binnen de Mennonietengemeenschap leverde Milde en Harde Banners op. De Amish, en onder hen vooral de Old Order Amish, rekenen zich graag tot de laatste groep. In een boek van Dirk Philips uit Leeuwarden genaamd Enchiridion (1580) is de leer der vermijding in al haar facetten uitgewerkt. Speciaal voor de Amish is het werk nog in 1910 in het Engels vertaald. Zo wordt de vermijding nog steeds consequent ten uitvoer gebracht. Ook in Kalona. Als kinderen uit die vriendelijke dorpsgemeenschap, die we zojuist gadesloegen, terwijl ze als kleine volwassenen uitgedost op de boerenerven en langs de straatkant aan het spelen waren, het in hun hoofd krijgen op een gegeven mo-

politieke partijen, democratisering, nieuwe bestuursvormen, sociaaleconomisch beleid, woningbouw . REGEREN - REAGEREN een cursus burgerschapskunde 40 schriftelijke lessen voor f 25,partijen en partijstelsels, volksvertegenwoordigers, recht en rechtspraak, gemeente en provincie, milieubeheer. . . POLITIEK BEKEKEN een oriënteringscursus 12 schriftelijke lessen + documentatie voor f 9,50 ontwikkelingshulp, koloniallsrhe, bewapeningswedloop, bevolkingsexplosie, internationale samenwerking . . WERELD OP HANDEN een cursus over ontvi^ikkelingssamenwerking 10 schriftelijke lessen -h documentatie v o o r t 10,- (i.s.m. NOVIB) ^ef raadlidmaatschap, de begroting, ruimtelijke ordening, subsidieregelingen, gewestvorming . . . DE GEMEENTERAAD een cursus gemeentepolitiek 23 schriftelijke lessen voor f 20,Wet op de ondernemingsraden, vergadertechniek, bedrijfseconomie, de vakbeweging, sociale verzekeringen, personeelsbeleid . . . DE ONDERNEMINGSRAAD een cursus voor ondernemingsraadleden 34 schriftelijke lessen voor f 27,50 Vraag nog heden een folder voor nadere inlichtingen onder vermelding van de letters VU bij STICHTING BURGERSCHAPSKUNDE, Postbus 349, Leiden, tel. (01710) 46803

35

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen