VU Magazine 1974 - pagina 185

Act en de 'Monopolies Commission'. Dit alles over de wettelijke bestrijding. Legitiem is voorts de bestrijding van economische macht, als bv. de vakbeweging of een consumentenorganisatie tegenspel biedt tegen grote ondernemingen-werkgevers of grote ondernemingen-aanbieders van consumptiegoederen. 9. Problematiek rondom de internationals: Er schuilt in en rondom de internationals heelwat problematiek. Moge hierdoor een andere, niet minder belangrijke problematiek, niet buiten de aandacht blijven. Naast een wenselijke, legitieme, bestrijding van economische macht, is er een bedriegelijke, verwerpelijke bestrijding. M.a.w., nodig is een analyse van de vraag: uit welke hoek komt de critiek. Kortweg gezegd: de communistische pers in West en in Oost Europa staat vol van beschuldigingen over het 'staats-monopolistisch kapitalisme', waaronder mede begrepen: de internationals. Dit echter is angstaanjagerij met politieke doeleinden. En dat, terwijl er nergens een politiek-economisch- en culturele sterkere monopolistische macht bestaat dan juist in de communistische regimes. De communistische regimes, Moskou en Oost Berlijn bv., hebben hun propagandisten in het Westen. Echter, er wordt nauwelijks rechtstreeks propaganda voor de communistische regimes geleverd. De propaganda heeft veelal het karakter van 'anti-propaganda' tegen de Westelijke stelsels, gekenmerkt door een parlementaire democratie en een gereguleerde ('beteugelde') markteconomie. M.a.w. de critiek op, en het verzet tegen, de economische macht der internationals e.a. concerns, is puur opportunistisch. Er zijn mensen geweest, die het volk predikten, dat het onderdrukt was, en dat zij het volk 'bevrijding' (ook zo'n vaak misbruikt modewoord) zouden brengen (Napoleon, Hitler, Lenin, Stalin e.a.). Echter, onderwijl deden ze niet anders dan alle macht werkelijk alle macht: politiek, economisch, sociaal-cultureel, in eigen handen concentreren (een autonoom zedelijk-reiigieus lichaam als de kerk kan onder deze regimes dan ook niet bestaan); de kerk wordt hoogstens nog getoleerd als een tijdelijke aangelegenheid. 'Hun pink is dikker dan de lendenen der internationals'. In vergelijking met deze regimes, is het - in het Westen - onder de internationals goed vertoeven. Critiek uit de bedoelde hoek moet wel onderkend en gesignaleerd worden. Het vanuit deze hoek aangeboden 'geneesmiddel' is nl. nogal dodelijk. Heel wat critiek op de internationals zal wel terecht uitgebracht kunnen worden. Tóch dienen critici twee vragen serieus onder ogen te zien: - of men niet voorwerp is van perfecte regie en manipulatie, uit 'kringen', gedreven door onzuivere, opportunistische motieven, taktieken, en strategieën; deels uit het buitenland "gestuurd", - of men derhalve niet achter het verkeerde vaandel loopt? 10. Het probleem van 'de ontwikkelingslanden en de internationals' zal wel afzonderlijk bekeken moeten worden. Verschillende auteurs zien analogieën met de ellendige toestand van de arbeiders in de 19e eeuvy, in Nederland en in West Europa in het alge-

meen (bv. Bertholet, Het Ontwikkelingsprobleem in sociaal perspectief, Rotterdam, 1967). 11. Men kan tenslotte zeggen: Met de internationals is het ook niet alles; ze streven naar macht. Mijn antwoord luidt: Dit geldt ook voor het VU-magazine. So what?'

Geen gelijke visie Machteloos niettemin moet VU-magazine vaststellen, dat niet gesproken kan worden van een gelijke visie van VU-economen op het vraagstuk van de economische orde, zoals een vergelijking kan leren van de antwoorden op VU-magazine's vraag of men het onderwerp 'De Multinationale Ondernemingen' ziet als de aanduiding van een probleem en, zo ja, hoe dit dan moet worden geformuleerd. Waarom staat het onderwerp de laatste jaren zo in de belangstelling? Drs. Coppens tot VU-magazine: 'Het verschijnsel van de multi-nationale onderneming is al heel oud. Ook de Oostindische Compagnie was al 'n soort multinationaal, althans een internationaal opererende onderneming. En de literatuur daarover is ook al bijna even oud. Marx schreef daar al over toen hij het had over concentratie van kapitaal. Vanaf die tijd is het verschijnsel ook al geanalyseerd. Maar vanwaar die groeiende bezorgdheid daarover de laatste jaren? Komt het misschien omdat de ontwikkelingslanden er meer bezwaren tegen beginnen te ontwikkelen, terwijl ze de eerste tijd na de tweede wereldoorlog altijd klakkeloos van het Westen hebben aangenomen, dat buitenlandse investeringen altijd nuttig zijn? Ik weet het niet precies. Maar 'n feit is b.v. dat het onderwerp 'onderzoek naar beperkende bedrijfspraktijken' in 1968 in New Delhi op UNCTAD II werd voorgesteld door de ontwikkelingslanden, maar dat werd toen door alle ontwikkelde landen, inclusief Nederland, afgewezen, o.a. vanuit de gedachte: 'nu ja, er zijn wel wat dingen aan de hand, maar je komt er toch nooit achter; we hebben een vrij ondernemerschap en wij kunnen als regeringen die ondernemingen niet dwingen. Luttele vier jaar later, in 1972 in Santiago wordt het door de regeringen van de ontwikkelde landen aanvaard. In die vier jaar is er wat 27

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen