VU Magazine 1974 - pagina 317

vendien niet anders inhouden, dan een stellige uiteenzetting of toelichting van politieke beginselen'. Het kardinale verschil met de drukpers is overigens minder groot dan Gerbrandy deed voorkomen, want wat zou er geschied zijn wanneer Hitler kort en goed de Nederlandse regering (ook) verantwoordelijk had gesteld voor wat er in de Nederlandse kranten werd geschreven? In vroeger tijden was ook dat niet ongebruikelijk, Mej. Boer constateert althans merkwaardig veel gelijkenis tussen de aanvulling van het Radioreglement in 1933 en de instructie, die in 1693 verstrekt werd aan de stadscourantier van Amsterdam. Bepaald werd: 'dat zij geen berichten mocht brengen, die den vijand van nut konden zijn, geen vertrekdatum vermelden van schepen, waarop de vijanden jacht zouden kunnen maken. Verboden is iedere spottende uiting tegen den Paus en de Katholieke geestelijkheid. Zij mag niets afdrukken, dat gekroonde hoofden aanstoot geeft. Smaadschriften van welken aard ook moeten achterwege blijven. Ook ten nadeele van bondgenooten mag zij niets zeggen. En dan mag zij niets publiceeren, wat weliswaar in het binnen-

massa-betoogingen. De omroep trekt dwars door het famiiieleven, door het leven van den dag. Dat kan een verantwoordelijke regeering niet voorbijzien. Deze eigenaardigheid noopt om te trachten ai datgene te weren wat een gezonde voiksmoraal op Christelijke grondslagen verbiedt. Deze eigenaardigheid noopt tot een puur en sober houden van den omroep, tot een verbod van ai datgene, hetwelk levensontwrichtend werkt. De norm, dat de uitzendingen niet godsdienst-, zedelijkheid-en volkskrachtondermijnend mogen zijn, is van deze overweging een gerechtvaardigd uitvloeisel'. Tenslotte wijst ook Gerbrandy op het voor radio moeilijk te realiseren 'droit de réponse'. 'De omroep intusschen, die het gesproken woord publiek maakt, leent zich tot de toepassing van zulk een droit de réponse niet. I-let debat in den aether zou tot ontwrichting van heel den omroep voeren'. Al ging Gerbrandy niet zover als de liberalen, die alle politiek uit de ether wilden weren (motie-Boon), wel schreef hij 'laat de regeering, die verantwoordelijkheid draagt, daarnaast bedenken, dat de omroep geen domein is, dat zich leent voor politieken strijd'. Maar 'een vaisch element' in de discussie achtte hij neigingen (van werkgeversorganisaties en liberalen) om de socialistische VARA de mond te snoeren met een verbod van alle politiek.

Tegen censuur

A. Hitler Oorzaak verscherping Radioreglement 1933?

land bekend is, doch waarvan publikatie in het buitenland nu juist niet bepaald gewenscht kan worden geacht'. Tot in deze tijd leeft er verschil van mening over de vraag in hoeverre de Nederlandse regering zich verantwoordelijk mag voelen ten opzichte van het buitenland voor de inhoud van de radio- en tv-uitzendingen (in 1963 leidde dat tot de kwestie-Bidault, een conflict tussen de huidige minister van CRM mr. Van Doorn en'^Luns - zie verderop in dit artikel). Er werden in 1934 echter nog meer argurnenten voor radiocensuur gehoord. Gerbrandy: 'De omroep, zuiver nationaal bezien, is allerminst aan de drukpers gelijk. De omroep is openbaarmaking aan allen, de uitzendingen kunnen millioenen tegelijk bereiken; zij leenen zich tot massa-agitatie en verbergen uit dien hoofde voor elke regeering een beginsel van gevaar. Controle en afbrekingsbevoegdheid zijn onvermijdelijk, repressie alleen is niet voldoende. (...) Wie zich rekenschap geeft van de wijze waarop de radioomroep de huiskamer a.h.w. binnenvalt, zal toestemmen, dat hier veel intensiever, men zou kunnen zeggen geraffineerder, beslag op het leven wordt gelegd dan door de pers. De omroep bezit de eigenschap, dat hij zich a.h.w. van het leven meester maakt, veel krasser dan de demonstratie op de publieke straat, die wij kennen uit optochten en

Een principieel verhaal tégen radio-censuur schreef het SDAP-kamerlid prof. dr. G. van den Bergh in het 'RadioJaarboek 1932'. Z'n artikel bevatte als motto 'Wie het beginsel van de vrijheid van meningsuiting aanvaardt, moet reeds op theoretische gronden de Radio-censuur verwerpen'. Zijns inziens was radio-censuur in strijd met 'de vrijheid van meningsuiting, die in beginsel onbeperkt, door onze Grondwet wordt gehuldigd en erkend. Zij is in strijd met de geest van onze hoogste staatswet'. Uit niets blijkt dat de Grondwet van 1848 bepaalde vormen van meningsuiting buiten de grondwettelijke bescherming wilde laten, betoogde prof. Van den Bergh. 'De grondwetgever van 1848 had, gegeven de technische ontwikkeling zijner dagen, het recht te menen, dat hij in beginsel alle vormen van meningsuiting onder bescherming der Grondwet had gesteld'. En daaronder vallen z.i. ook radiokranten en 'televisiekranten' (hij schrijft daarover inderdaad in 1932; prof. Van den Bergh had ook in ander opzicht 'n Jules Verne-achtige visie). Uit het slot van z'n artikel: 'Al wat tegen de radiovrijheid wordt aangevoerd, is met evenveel of (juister) even weinig recht tegen de vrijheid van drukpers te berde gebracht. Argument voor argument. Valt de ene vrijheid, dan moet ook de andere ondergaan. 'Bescherming van de kinderen'! Op ouders rust de plicht radiotoestelien en dergelijke instrumenten even zorgvuldig af te sluiten als boeken en kranten. 'Het buitenland kan meeluisteren'! Het buitenland kan ook boeken lezen. 'Alles wordt zomaar in huis gebracht, ook redevoeringen van politieke tegenstanders'! En het politieke manifest, dat woning aan woning wordt verspreid? Wie het niet lezen wil, hij leze het niet! Wie niet luisteren wil, sluite het toestel af of verandere van golflengte! Het is alles koekoek-één-zang. Het kan dan ook niet anders, waar ieder essentieel verschil ontbreekt. De radiocensuur is stuitend. Voor ieder ernstig mens, die zich van zijn verantwoordelijkheid bewust is, is het bijkans onduldbaar, dat hij voorafgaand verlof moet vragen om zijn beste gedachten uit te spreken. Eer is teer. 19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen