VU Magazine 1974 - pagina 243

Einde of nieuw begin boekfragment door dr. F. Boerwinkel

Het zou onjuist zijn te zeggen dat de agrarische mens een grote liefde tot de natuur had. Dat khnkt te romantisch voor een verhouding, die enerzijds er een was van ontzag voor de mysterieuze machten die er in de natuur huizen; anderzijds een van worsteUng met een weerbarstige aarde. Wel was hij meer met de natuur verbonden. Onze heidense voorouders vergoddelijkten die mysterieuze natuurmachten en voelden zich er volstrekt van afhankelijk. Zij beleefden de wereld cyclisch: als een kringloop van geboorte-groei-ouderdom-dood; van lente-zomer-herfst-winter; van morgen-middag-avond-nacht. Met het christendom, dat in het jodendom wortelt, kwamen daar andere elementen bij; het besef van een gang der geschiedenis van schepping naar voleinding. Niettemin bleef de 'natuurlijke religie' een rol meespelen. Religie dan te verstaan in de oorspronkelijke zin van reWatersnood 1953 . . . God en mens als concurrenten .

'Een informatie- en werkboek', zo karakteriseerde dr. F. Boerwinkel zijn nieuwe werk 'Einde of nieuw begin'. Er wordt in gepoogd de ontwikkelingen te verhelderen waarvan de uiterlijke tekenen dikwijls neerkomen op het uit elkaar drijven van (groepen) mensen. In talrijke beroepsgroepen ( = artsen, juristen, docenten etc.) zijn 'kritische' groeperingen opgestaan. Hoe komt dat? In 'Einde of nieuw begin', waaruit hierbij een hoofdstuk wordt afgedrukt, wordt duidelijk gemaakt, dat de schuld van die tegenstellingen niet ligt bij A of B, maar dat ze een gevolg zijn van een aantal tijdperken die tegelijkertijd in hoog tempo tot een einde zijn gekomen (Uitgave: Ambo, 224 bladzijden, ƒ 14,50).

ligio = verbinding tussen de mens en de hogere machten. Een onderstroom van vergoddelijking van de natuurmachten kwam ook later soms ineens aan de oppervlakte bij grote natuurrampen (zoals bijv. bij de ramp van 1953 in Zeeland), die sommigen zagen als een straf van God voor de overmoedige mens. Daarbij werd God dan aan de kant van de natuur gezien tegenover de mens.

Bliksemafleider God en mens dus als concurrenten — een gedachte die meer lag in de lijn van bijv. de griekse mythologie, waarbij Zeus Prometheus als straf aan een rots liet klinken (waar een gier elke dag zijn lever wegpikte), omdat Prometheus het vuur uit de hemel naar de aarde had gebracht, zodat de mens met dat vuur wapenen en werktuigen van metaal kon maken en aarde kon bedwingen, daarmede onafhankelijk wordend van de goden. Prometheus - men kan ook zeggen: de figuur die de techniek mogelijk maakte - was voor de oude grieken de zondaar. Iets daarvan klinkt ook nu nog door bij sommige mensen die in de techniek - op zichzelf - de oorzaak van alle ellende zien en niet in de mens en zijn neiging om zichzelf in het middelpunt te zetten. Een voorbeeld van de ook nu nog levende gedachte, dat de techniek een concurrent van God zou zijn, geeft het volgende bericht (uit Trouw 17-1-72): 'De vijf man tellende SGP-fractie van de Kesterense gemeenteraad heeft tegen een voorstel van B. en W. gesteund om geld beschikbaar te stellen voor het aanbrengen van een bliksemafleider op de brandweergarage te Kesteren. SGP-woordvoerder P. Schaap gaf als motivering dat de fractie een bliksemafleider als een voorbehoedmiddel beschouwt. 'En we zijn principieel tegen voorbehoedmiddelen', zo stelde hij. En: 'Een bliksemafleider tast de souvereiniteit Gods aan'. Het is overigens niet te miskennen dat de techniek een enorme deuk heeft gebracht in het 'schlechthinnige Abhangigkeitsgefühl', dat Schleiermacher als de kern van de godsdienst beschouwde. Iets 33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen